Het markante Missiehuis is bijna 100 jaar oud. Ooit gebouwd om priesters op te leiden is er vanaf de jaren ‘70 de Sociaal Medische Dienst gevestigd om oorlogsgewonden van de marine te laten revalideren. Gelegen aan de rand van Driehuis is het een fantastisch plek om te wonen. Na een jarenlange leegstand wordt het herontwikkeld voor verschillende woningen. De kwaliteit van deze nieuwe woonplek is gebaseerd op de monumentale waarden van het oorspronkelijke missiehuis en kapel en de landschappelijke ligging. Geschiedenis en natuur gaan hand in hand zoals in dit deel van de gemeente altijd het geval is. Dit maakt de plek zo bijzonder.

Centraal in IJmuiden lag de KPN-centrale aan de Lange Nieuwstraat. Met de digitale revolutie werden ooit belangrijke en markante gebouwen voor de telecommunicatie overbodig. Tegenover het winkelcentrum kwam een groot perceel vrij. Een grote supermarkt in het centrum is belangrijk, maar heeft tegelijk allerlei neveneffecten als grote vrachtwagens en dichte gevels die je in het centrum niet wilt hebben. Dit project laat zien dat ogenschijnlijk tegenstrijdige belangen gecombineerd kunnen worden: de bevoorrading is inpandig en de vrachtwagen kan makkelijk doorrijden zonder al te veel overlast te geven; de  parkeerplaatsen voor de klanten is eveneens vanzelfsprekend opgelost op het dak van de supermarkt, waar een tweede maaiveld is gemaakt. Helaas is het niet gelukt een parkeerkelder te realiseren, zodat er aan de zijkant een parkeerterrein ligt met een dichte gevel. Beter zou zijn als hier woningen gebouwd zouden zijn geworden. De voorgevel van de supermarkt is gedraaid aan de straat zodat er ruimte ontstaat voor een pleintje voor de entree en de halte voor de bus. De appartementen op de winkel zorgen ervoor dat het ook buiten de openingstijden levendig blijft. De zandkleurige baksteen is een subtiele verwijzing naar de stranden en geven het grote gebouw een luchtige sfeer.

Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 8 september vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2021.

In de prettige kennismaking met de nieuwe wethouder Sander Smeets werd de komende Omgevingswet besproken en de rol daarin van de gemeentelijke adviescommissie (GAC). In het concept Regelement van Orde (RvO) is de insteek om beleidsneutraal over te gaan. Nieuwe ontwikkelingen zoals de Rotterdamse pilot ‘Architect aan zet’ of het ‘Conceptueel bouwen’ kunnen processen versnellen en zullen, net als de Omgevingswet, de rol van de commissie veranderen. Vanuit haar ervaring met de vele verschillende gemeentes in de provincie en haar landelijke netwerk met zusterorganisaties kan MOOI Noord-Holland meedenken met de gemeente Velsen en helpen verschillende mogelijkheden uit te werken.

Een zeer belangrijke ontwikkeling in de gemeente is het opstellen en uitwerken van de visie Van Pont tot Park. Hierin denkt de commissie constructief mee en wil ze haar bijdrage leveren om een basis te leggen voor de transitie en verduurzaming van dit deel van IJmuiden. Dit past bij de geest van de Omgevingswet om niet achteraf te toetsen maar aan de voorkant te adviseren.

De commissie CSS Velsen doet – vanuit haar ervaringen en inzichten – nog de volgende aanbevelingen:

• De grote verduurzamingsopgave treft alle delen van de gemeente. Van erfgoed tot naoorlogse woningbouw. Het gaat om biobasedmaterialen als houten gevels, isolatie van gebouwen aan de buitenzijde, pv-panelen en warmtepompen in tuinen en daken. Maar ook warmtenetten en het aardgasvrij maken van wijken. De urgentie is groot, maar eenvoudige oplossingen zijn er niet. Maatwerk blijft nodig om het karakter en de verschillende architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten te behouden. De commissie adviseert om gemeentelijke kaders en beeldkwaliteit hiervoor op te stellen om te voorkomen dat het leidt tot een versnipperd beeld. Graag denkt ze mee om te komen tot een aanvullend hoofdstuk van de Welstandsnota. Zie ook de handleiding Mooi verduurzamen van de gemeente Amsterdam. In het nieuwe gemeentelijke instrumentarium en met name in de omgevingsvisie en het omgevingsplan worden nieuwe kaders, doelen en regels ontwikkeld. Uw commissieleden – onze adviseurs – worden graag betrokken bij de ontwikkeling van deze kaders. We hebben inmiddels ruime ervaring opgedaan bij het ontwikkelen van nieuwe minder gedetailleerde en op maatschappelijke doelen en rendement gebaseerde kaders. Deze knowhow stellen we graag ter beschikking.
• Vóór de invoeringsdatum van de Omgevingswet zal de gemeenteraad een gemeentelijke adviescommissie moeten instellen. Deze gemeentelijke adviescommissie zal de opvolger worden van de bestaande adviescommissies voor welstand en monumenten. Wij kunnen ons voorstellen dat deze commissie voorlopig min of meer dezelfde taakomschrijving meekrijgt als de voorgaande commissie, ook omdat veel van het huidige beleid ook min of meer beleidsneutraal wordt overgezet. Toch raden wij u aan de inzet op een vroegtijdige en brede advisering verder door te zetten.
• Bovendien zien wij dat er belangrijke aspecten kunnen meeliften bij de advisering. Een belangrijke factor voor ruimtelijke kwaliteit is de toekomstwaarde. Het belang hiervan zal de komende jaren uiting krijgen in een grotere aandacht voor duurzaamheid, biodiversiteit, klimaatadaptatie, natuur inclusief bouwen, respect voor landschap, water en bodem, en op het sociale vlak toename van de aandacht voor participatie en kansengelijkheid. Het zijn onderwerpen die onze adviseurs zich als specialisten eigen maken om als vanzelfsprekend bij de advisering te betrekken.
• Er speelt op dit moment veel als het gaat om de verankering van erfgoed in het toekomstige omgevingsbeleid en dit vergt veel van de erfgoedspecialisten bij gemeenten. Onze ervaring is dat er op veel plekken tekort aan capaciteit is. Bovendien is menskracht moeilijk te vinden. Met het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland proberen we waar het kan binnen bepaalde grenzen ondersteuning te bieden. Laat vooral weten wanneer hulp gewenst is.

Tot slot

Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Commissie Stedelijk Schoon Velsen aan de hand van de geldende beleidskaders adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen.

De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2022 (digitaal) bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.