De Welstandscommissie Uitgeest werkt in opdracht van de gemeente en op basis van de door de gemeente vastgestelde beleidskaders aan het behoud en de totstandkoming van een goed functionerende, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving. Daarbij wordt respectvol omgegaan met de goede kwaliteiten uit het verleden.

Met het jaarverslag legt de commissie verantwoording af aan de gemeenteraad over de onafhankelijke advisering. We lichten niet alleen de werkwijze en de cijfers toe, maar we proberen vooral ook te beschrijven en illustreren wat het maatschappelijke effect is van onze inspanningen.

Eerder in de planontwikkeling

We hechten eraan te vermelden dat we in vrijwel alle gevallen in staat zijn om in één of meerdere besprekingen te komen tot een positieve advisering. Niet zelden wordt onze inbreng, ook door initiatiefnemers, zeer op prijs gesteld. Uiteraard lukt dit niet altijd.

De commissie waardeert het zeer dat in de afgelopen jaren het gesprek over omgevingskwaliteit en de afstemming met stedenbouw en ruimtelijke ordening in een eerder stadium van de planontwikkeling op gang worden gebracht. De komende periode staan er binnen de gemeente ook wat betreft de begeleiding van initiatieven grote veranderingen op stapel.

Adviseren en inspireren

De invoering van de Omgevingswet is aanstaande, en of deze nu op 1 januari 2023 wordt ingevoerd of niet, de voorbereidingen in uw en andere gemeenten zijn in volle gang. Of het nu gaat om de inrichting van de omgevingsvisie of om de geleidelijke voorbereidingen op de ombouw naar het omgevingsplan; duidelijk is dat dit voor de gemeente een flinke kluif is, zelfs als de gemeente besluit de meeste zaken beleidsneutraal over te zetten naar het tijdelijke omgevingsplan.

Het goede nieuws is dat de beoogde cultuurverandering, die voor de invoering van het nieuwe stelsel nodig zou zijn, langzaam maar zeker op gang komt. Dit heeft met name betrekking op een meer faciliterende inzet van de lokale overheid, die met een ‘ja mits’-houding zo constructief mogelijk aan de totstandkoming van plannen gaat werken. Adviseren en inspireren aan de voorkant komt in de plaats van louter toetsen achteraf.

Instellingsbesluit en verordening

Er is de afgelopen periode door de gemeente, samen met MOOI Noord-Holland, intensief gewerkt aan de voorbereiding op de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. U heeft daar in de vorige jaarverslagen al uitgebreid over kunnen lezen. Voor invoeringsdatum van de Omgevingswet moet de gemeenteraad deze commissie bij verordening instellen. Er is in de wet terecht een belangrijke plaats ingeruimd voor de cultuurhistorische aspecten. Daarnaast kiezen vrijwel alle gemeenten ervoor om de commissie een bredere taakomschrijving te geven om een goede omgevingskwaliteit te bereiken (zoals het in de wet is genoemd).

In de vast te stellen verordening, gebaseerd op de modelverordening die door de VNG is uitgebracht, wordt, in lijn met de wensen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Tweede Kamer, ingezet op een bredere, integrale, en meer vroegtijdige advisering. Hoe vroegtijdiger de betrokkenheid van de commissie, hoe constructiever haar advies wordt ervaren. De advisering zal oplossingsgerichter zijn en meer voelen als hulp.

VNG handreiking

In de VNG handreiking is het volgende schema opgenomen waarin wordt geïllustreerd in welke fasen de advisering kan plaatsvinden. Veel van de advisering is de laatste jaren geleidelijk verschoven van het beoordelingsgerichte (toetsende) aan het eind – in de donkerblauwe kolom – naar meer opgave- en ontwerpgerichte advisering – in de lichtblauwe kolommen.

Kennis maken

De nieuwe gemeenteraad zal in 2022 de gemeentelijke adviescommissie instellen. Wellicht een mooie gelegenheid om met de adviseurs in deze commissie kennis te maken. Bijvoorbeeld via een bezoek aan de vergadering of een werkbezoek aan één of meer inspirerende locaties.

Arie Keppler Prijs 2022

In het komende jaar vragen we ook uw aandacht voor de Arie Keppler Prijs 2022, dé Noord-Hollandse prijs voor omgevingskwaliteit. Intussen is de inzendingstermijn voor de prijs voorbij, maar het zou mooi zijn als er ook inzendingen vanuit uw gemeente zijn gekomen

De commissie heeft al een aantal keren in een collegiaal overleg de plannen gezien voor de reconstructie van de traverse en de tunnel voor het her in te richten stationsgebied. In een collegiaal overleg komen ook de volgende werken ter bespreking: het onderstation en het relaishuis voor het station. Bij dit soort besprekingen is meestal ook de stedenbouwkundige van de gemeente aanwezig. Omdat er verder geen relatie is met de plannen voor station en traverse is de keuze gemaakt om de gebouwen tot een ensemble te maken, samen met het Liandergebouw en het gebouw van Prorail. Beide zijn bijzondere gebouwen en kenmerkend voor de plek, echter zonder erfgoedstatus. Het onderstation wordt een robuust maar rustig gebouw. Het Liander gebouw blijft de aandacht houden. Er komen ook voorzieningen voor vleermuizen. De bovenste laag zal bestaan uit een fries van panelen met daarin inkepingen voor de vleermuizen. Het relaishuis zal eenzelfde soort vormgeving krijgen.

Ook in dit geval prijst de commissie de zorgvuldigheid waarmee het project begeleid wordt. Het is jammer dat een deel gesloopt gaat worden, maar er is waardering voor de eenvoud en helderheid van de ontworpen gebouwen. Het is voor te stellen dat er geen concurrentie gezocht wordt met de bestaande gebouwen en met de toren. Het gebouw lijkt op tekening in perspectief groter dan het waarschijnlijk is. Het wordt 4,5m hoog. Desondanks vraagt de commissie om nog te onderzoeken of er nog wat meer levendigheid, reliëf in de gevels kan komen, zodat het (zon)licht het gebouw tot leven laat komen. De nu bedachte gevels met een patroon met twee kleuren metselwerk blijven in dat opzicht vrij vlak.

Overzicht van de gebouwen. Beeld: Studio SK

Onderstation. Beeld: Studio SK

Het overgrote deel van de plannen wordt door één van de commissieleden beoordeeld, de gemandateerde. Het betreft dan vaak kleinere plannen. Een zo’n plan betrof de uitbreiding en het isoleren van de woning. Het is een opgave die de tijd weerspiegelt. De traditionele bouw aan de Kleis in Uitgeest en de opgave om duurzamer te worden. In dit geval het na-isoleren van de woning aan de buitenzijde.

Omdat de woning in een bijzonder welstandsgebied ligt, betekent het dat de aanwezige karakteristieken behouden en/of versterkt dienen te worden. Met het aan de buitenzijde isoleren zal het metselwerk verdwijnen. De woning zal worden gestuukt. De houten topgevelbekleding zal daarom verdwijnen. Stuukwerk is al een min of meer vanzelfsprekend beeld in de straat. Echter, bij deze woningen is de houten topgevelbekleding nog wel aanwezig. De commissie vraagt daarom om deze ook terug te brengen. De deur in de voorgevel wordt gewijzigd naar een raam. De aanvrager laat zien dat dit vaker is gebeurd in de straat.

Impressie voorkant van de woning, Jelle de Haan

Impressie van de woning in het straatbeeld, Jelle de Haan

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2021 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.

Adviezen ruimtelijke plannen, kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling

In 2021 is de commissie betrokken geweest bij het centrumgebied van Uitgeest (zie eerder). Het is een grote ontwikkeling met een flinke impact. De commissie heeft hier een aantal malen op gereflecteerd en geadviseerd over de verschillende fasen van planontwikkeling, met op onderdelen fundamentele kritiek maar ook constructieve opmerkingen. Er zijn veel varianten de revue gepasseerd. De gemandateerde van de commissie heeft diverse keren met de stedenbouwkundige en de ontwerpend architect collegiaal overleg gevoerd. Dit overleg is door de architect zeer gewaardeerd.

De commissie is echter van mening dat er vaker een beroep op haar gedaan kan worden. Zo is de voorzitter van de commissie landschapsarchitect. Er kan daarom ook een beroep gedaan worden op de commissie als het gaat om de inrichting van de openbare ruimte, het water en landschap. Het is de kracht van de commissie dat er expertise is op verschillende schaalniveaus. In dit kader valt de aanvraag voor de plaatsing van een zonnepark te noemen. Hier heeft de commissie geadviseerd om een aaneengesloten veld te realiseren en niet ook nog eens een los stukje te plaatsen aan de snelweg A9.

Ondersteunende activiteiten

De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor Uitgeest hebben wij de huidige welstandsnota te actualiseren tot een heldere, compacte en bruikbare nota, met een vergelijkbare opzet en structuur als de nieuwe nota’s van de overige BUCH gemeenten. Er ligt intussen een concept.

Een monumentenadviseur van MOOI Noord-Holland heeft zitting in de erfgoedcommissie van de gemeente.

Verder kan MOOI Noord-Holland ondersteunen bij:

• Procesbegeleiding: supervisie, deelname aan een kwaliteitsteam, deelname aan een projectteam of werkgroep, ervenconsulent en stolpenconsulent
• Beleidsontwikkeling: ondersteuning in verschillende fasen van beleidsontwikkeling: agenderen, stimuleren, (ontwerpend) onderzoek, visievorming, regelgeving, beleidsnota’s, opstellen van procedures, evaluatie en actualisatie

Grote commissievergadering via Teams