De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Schagen werkt in opdracht van de gemeente en op basis van de door de gemeente vastgestelde beleidskaders aan het behoud en de totstandkoming van een goed functionerende, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving. Daarbij wordt respectvol omgegaan met de goede kwaliteiten uit het verleden.

Met het jaarverslag legt de commissie verantwoording af aan de gemeenteraad over de onafhankelijke advisering. We lichten niet alleen de werkwijze en de cijfers toe, maar we proberen vooral ook te beschrijven en illustreren wat het maatschappelijke effect is van onze inspanningen.

Eerder in de planontwikkeling

We hechten eraan te vermelden dat we in vrijwel alle gevallen in staat zijn om in één of meerdere besprekingen te komen tot een positieve advisering. Niet zelden wordt onze inbreng, ook door initiatiefnemers, zeer op prijs gesteld. Uiteraard lukt dit niet altijd.

De commissie waardeert het zeer dat in de afgelopen jaren het gesprek over omgevingskwaliteit en de afstemming met stedenbouw en ruimtelijke ordening in een eerder stadium van de planontwikkeling op gang worden gebracht. De komende periode staan er binnen de gemeente ook wat betreft de begeleiding van initiatieven grote veranderingen op stapel.

Adviseren en inspireren

De invoering van de Omgevingswet is aanstaande, de voorbereidingen in Schagen en andere gemeenten zijn in volle gang. Of het nu gaat om de inrichting van de omgevingsvisie of om de geleidelijke voorbereidingen op de ombouw naar het omgevingsplan; duidelijk is dat dit voor de gemeente een flinke kluif is, zelfs als de gemeente besluit de meeste zaken beleidsneutraal over te zetten naar het tijdelijke omgevingsplan.

Het goede nieuws is dat de beoogde cultuurverandering, die voor de invoering van het nieuwe stelsel nodig zou zijn, langzaam maar zeker op gang komt. Dit heeft met name betrekking op een meer faciliterende inzet van de lokale overheid, die met een ‘ja mits’-houding zo constructief mogelijk aan de totstandkoming van plannen gaat werken. Adviseren en inspireren aan de voorkant komt in de plaats van louter toetsen achteraf.

Centrum Schagen. Beeld: CRK Schagen

Instellingsbesluit en verordening

Er is de afgelopen periode door de gemeente, samen met MOOI Noord-Holland, intensief gewerkt aan de voorbereiding op de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. U heeft daar in de vorige jaarverslagen al uitgebreid over kunnen lezen. Voor invoeringsdatum van de Omgevingswet moet de gemeenteraad deze commissie bij verordening instellen. Er is in de wet terecht een belangrijke plaats ingeruimd voor de cultuurhistorische aspecten. Daarnaast kiezen vrijwel alle gemeenten ervoor om de commissie een bredere taakomschrijving te geven om een goede omgevingskwaliteit te bereiken (zoals het in de wet is genoemd).

In de vast te stellen verordening, gebaseerd op de modelverordening die door de VNG is uitgebracht, wordt, in lijn met de wensen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Tweede Kamer, ingezet op een bredere, integrale, en meer vroegtijdige advisering. Hoe vroegtijdiger de betrokkenheid van de commissie, hoe constructiever haar advies wordt ervaren. De advisering zal oplossingsgerichter zijn en meer voelen als hulp.

VNG handreiking

In de VNG handreiking is het volgende schema opgenomen waarin wordt geïllustreerd in welke fasen de advisering kan plaatsvinden. Veel van de advisering is de laatste jaren geleidelijk verschoven van het beoordelingsgerichte (toetsende) aan het eind – in de donkerblauwe kolom – naar meer opgave- en ontwerpgerichte advisering – in de lichtblauwe kolommen.

Kennis maken

De nieuwe gemeenteraad zal in 2022 de gemeentelijke adviescommissie instellen. Wellicht een mooie gelegenheid om met de adviseurs in deze commissie kennis te maken. Bijvoorbeeld via een bezoek aan de vergadering of een werkbezoek aan één of meer inspirerende locaties.

Arie Keppler Prijs 2022

In het komende jaar vragen we ook uw aandacht voor de Arie Keppler Prijs 2022, dé Noord-Hollandse prijs voor omgevingskwaliteit. Hopelijk mogen we ook uit uw gemeente inzendingen voor deze editie ontvangen.

Schagerbrug is een van de kruispunt-dorpen op de kruising van de Grote Sloot en de Schagerweg. In de noord-westhoek van het dorp is een uitbreiding gepland. Centraal in het plan ligt een appartementengebouw “de Buitenplaats”. Twee rijtjes met levensloopbestendige woningen vormen hierachter met hun achtertuinen een hof. Voor de overige woningen vormt de lintbebouwing langs de Groote Sloot de inspiratiebron.

Het is een prachtig concept dat past bij de voormalige historische buitenplaatsen zoals Huize van Strijen. De commissie heeft bij de behandeling van het plan gevraagd om de vormgeving van de woningen minder generiek op te lossen, passend bij de Schagerbrugse identiteit en om de veelheid aan verschillende materialen te vervangen door rijkere detaillering in het metselwerk. Het centrale gebouw heeft door de toevoeging van een gemetselde plint en rijzige dakkapellen nu de gewenste statige uitstraling. Door een achterpad tussen de tuinen te verbreden, wordt het bruikbaar als openbare ruimte en door de zichtlijn naar het appartementengebouw te markeren met een gemetselde erfscheiding ontstaat samenhang tussen groene omgeving en bebouwing. Het resultaat is een prettige woonwijk met allure.

Buitenvaert, Schagerbrug, beelden woningen en appartementen Beeld: De Wolff & Partners

Buitenvaert, Schagerbrug. Plan Beeld: De Wolff & Partners

In het landelijk gebied tussen Haringhuizen en Schagen worden 12 vrijstaande woningen ontwikkeld. Om de landschappelijke- en natuurwaarden te integreren in het plan is er een landschapsontwerp gemaakt door Landschap Noord-Holland die ook het beheer van het groen zal verzorgen.

Lage begroeide erfscheidingen, halfverharding voor wegen en paden en water in en rondom het plan dragen bij aan het landelijke karakter. Door de verschillende kaprichtingen en kapvormen ontstaat een afwisselend straatbeeld. De woningen hebben één laag met kapverdieping, uitgevoerd met keramische pannen, sedum, zonnepanelen en sprekende dakoverstekken.

Bij de woningen langs de Haringhuizerweg overheerst een mix van houten delen in lichte en donkere tinten en metselwerk. In de tweede lijn liggen twee vrijstaande woningen en twee korte rijen met starterwoningen die een meer schuurachtige uitstraling hebben als overgang naar het open landschap.

Op advies van de commissie is meer variatie in metselwerk, lichte en zwarte gevelbekleding toegepast bij de vrijstaande woningen en voornamelijk zwarte houten delen bij de starterswoningen, waardoor beide typen hun eigen identiteit hebben.

Haringhuizerweg, Schagen Beeld: MAAT Architecten

Haringhuizerweg, Schagen Beeld: MAAT Architecten

Haringhuizerweg in aanbouw. Beeld: CRK Schagen

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2021 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.

Adviezen ruimtelijke plannen, kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling

De commissie wordt in Schagen al in vroegtijdig betrokken bij het denken over ruimtelijke ontwikkelingen. Dit betreft vaak grotere uitbreidingsplannen waar meerdere woningen tegelijk worden ontwikkeld. In 2021 is de commissie betrokken geweest bij verschillende ruimtelijke plannen, zoals de Veldwachter en Remmerdel in Schagen en bij uitbreidingsplannen Buitenvaert en Dijkzicht in Schagerbrug. Daarnaast wisselt de commissie van gedachten met de gemeente over ruimtelijke deelvisies, zoals de ontwikkelvisie voor Schagen (Plan Palmboom) en de verschillende deelontwikkelingen bij Hotel Corfwater in Petten. Verder is de commissie in gesprek gegaan over het groen- en bomenplan voor de gemeente, bij de ontwikkeling van zonneparken en de situering van nieuwe regelstations in het landelijk gebied en het reclamebeleid aan het strand in Petten. De commissie is zeer positief over de samenwerking en het vertrouwen dat hieruit spreekt.

De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor Schagen hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:

• In de loop van het jaar hebben wij de gemeente ondersteund bij de voorbereidingen op de Omgevingswet. Zo is intensief gesproken over de totstandkoming van de verordening die als basis zal dienen voor de nieuwe Gemeentelijke Adviescommissie.
• Daarnaast hebben wij onze ondersteuning aangeboden bij de toekomstige integratie van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en de Erfgoedcommissie van Schagen.
• Eddo Carels, heeft namens de commissie zitting genomen in de selectiecommissie voor de ontwikkeling van een woningbouwcomplex aan de Josef Israëlsstraat in Schagen. Het plan De Groene Traverse van DP6 Architectuurstudio werd door zowel de commissie en bewoners het hoogst gewaardeerd, omdat de paviljoenachtige appartementengebouwen een brug slaan tussen het centrum, omliggende woningen en het aangrenzende park.
• Commissielid Natasja Hogen is betrokken bij het opstellen van criteria voor reclame-uitingen bij strandpaviljoens.

De Groene Traverse Beeld: DP6 Architectuurstudio via gemeente Schagen