De Welstandscommissie Purmerend werkt in opdracht van de gemeente en op basis van de door de gemeente vastgestelde beleidskaders aan het behoud en de totstandkoming van een goed functionerende, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving. Daarbij wordt respectvol omgegaan met de goede kwaliteiten uit het verleden.

Met het jaarverslag legt de commissie verantwoording af aan de gemeenteraad over de onafhankelijke advisering. We lichten niet alleen de werkwijze en de cijfers toe, maar we proberen vooral ook te beschrijven en illustreren wat het maatschappelijke effect is van onze inspanningen.

Eerder in de planontwikkeling

We hechten eraan te vermelden dat we in vrijwel alle gevallen in staat zijn om in één of meerdere besprekingen te komen tot een positieve advisering. Niet zelden wordt onze inbreng, ook door initiatiefnemers, zeer op prijs gesteld. Uiteraard lukt dit niet altijd.

De commissie waardeert het zeer dat in de afgelopen jaren het gesprek over omgevingskwaliteit en de afstemming met stedenbouw en ruimtelijke ordening in een eerder stadium van de planontwikkeling op gang worden gebracht. De komende periode staan er binnen de gemeente ook wat betreft de begeleiding van initiatieven grote veranderingen op stapel.

Adviseren en inspireren

De invoering van de Omgevingswet is aanstaande, en of deze nu op 1 januari 2023 wordt ingevoerd of niet, de voorbereidingen in uw en andere gemeenten zijn in volle gang. Of het nu gaat om de inrichting van de omgevingsvisie of om de geleidelijke voorbereidingen op de ombouw naar het omgevingsplan; duidelijk is dat dit voor de gemeente een flinke kluif is, zelfs als de gemeente besluit de meeste zaken beleidsneutraal over te zetten naar het tijdelijke omgevingsplan.

Het goede nieuws is dat de beoogde cultuurverandering, die voor de invoering van het nieuwe stelsel nodig zou zijn, langzaam maar zeker op gang komt. Dit heeft met name betrekking op een meer faciliterende inzet van de lokale overheid, die met een ‘ja mits’-houding zo constructief mogelijk aan de totstandkoming van plannen gaat werken. Adviseren en inspireren aan de voorkant komt in de plaats van louter toetsen achteraf.

Instellingsbesluit en verordening

Er is de afgelopen periode door de gemeente, samen met MOOI Noord-Holland, intensief gewerkt aan de voorbereiding op de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. U heeft daar in de vorige jaarverslagen al uitgebreid over kunnen lezen. Voor invoeringsdatum van de Omgevingswet moet de gemeenteraad deze commissie bij verordening instellen. Er is in de wet terecht een belangrijke plaats ingeruimd voor de cultuurhistorische aspecten. Daarnaast kiezen vrijwel alle gemeenten ervoor om de commissie een bredere taakomschrijving te geven om een goede omgevingskwaliteit te bereiken (zoals het in de wet is genoemd).

In de vast te stellen verordening, gebaseerd op de modelverordening die door de VNG is uitgebracht, wordt, in lijn met de wensen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Tweede Kamer, ingezet op een bredere, integrale, en meer vroegtijdige advisering. Hoe vroegtijdiger de betrokkenheid van de commissie, hoe constructiever haar advies wordt ervaren. De advisering zal oplossingsgerichter zijn en meer voelen als hulp.

VNG handreiking

In de VNG handreiking is het volgende schema opgenomen waarin wordt geïllustreerd in welke fasen de advisering kan plaatsvinden. Veel van de advisering is de laatste jaren geleidelijk verschoven van het beoordelingsgerichte (toetsende) aan het eind – in de donkerblauwe kolom – naar meer opgave- en ontwerpgerichte advisering – in de lichtblauwe kolommen.

Kennis maken

De nieuwe gemeenteraad zal in 2022 de gemeentelijke adviescommissie instellen. Wellicht een mooie gelegenheid om met de adviseurs in deze commissie kennis te maken. Bijvoorbeeld via een bezoek aan de vergadering of een werkbezoek aan één of meer inspirerende locaties.

Arie Keppler Prijs 2022

In het komende jaar vragen we ook uw aandacht voor de Arie Keppler Prijs 2022, dé Noord-Hollandse prijs voor omgevingskwaliteit. Hopelijk mogen we ook uit uw gemeente inzendingen voor deze editie ontvangen.

Rondom het gemeentehuis van Purmerend zullen diverse ontwikkelingen plaatsvinden. Aan de voorzijde komt een groen ingericht Stadhuisplein boven met een ondergrondse parkeergarage. Aan de achterzijde van het stadhuis wordt de bestaande fietsenstalling vervangen door een nieuwe.

Het landschapsontwerp voor het Stadhuisplein is in ontwikkeling en daarom beperkt de advisering ten aanzien van de parkeergarage zich tot de onderdelen die zich op het plein bevinden, waaronder de in- en uitrit en de twee trappenhuizen. De trappenhuizen worden grotendeels transparant vormgegeven. Voor de dichte delen en voor de borstwering bij de inrit wordt gebruikgemaakt van hergebruikt natuursteen. Tijdens de advisering wordt met name aandacht gevraagd voor de (sociale) veiligheid. Het uiteindelijke ontwerp voorziet naar mening van de commissie in menselijke schaal.

Ook de fietsenstalling wordt gerealiseerd met behulp van hergebruikte materialen; de materialen die vrijkomen van de te slopen fietsenstalling. Er wordt een driehoekig gebouw voorgesteld, waarvan de gevels bestaan uit horizontale houten delen, natuursteen en gaashekwerk begroeid met hedera. Op het advies om het alzijdige gebouw eenduidiger vorm te geven wordt de begroeiing vanaf de gevel aan de stadhuiszijde over de gevel aan het Statenpad doorgezet.

Het winkelcentrum Eggert is centraal gelegen in de historische binnenstad van Purmerend. Er zijn drie entrees tot het winkelcentrum, waarvan er twee reeds zijn gerenoveerd. Vanwege de onduidelijkheid die nabij de entree van de Koestraat ontstaat behoeft ook deze vernieuwing. De huidige entree bevindt zich in een gesloten geveldeel en valt daardoor naast de glazen pui van de ijssalon nauwelijks op. Bovendien bevindt de toegang zich net uit de as van de Koestraat die op de gevel aanloopt.

Om meer aandacht op de entree te vestigen stelt de architect voor om boven de bestaande entree een glazen erker te introduceren met een ronding erin, waarover een luifel doorloopt over de glazen pui ernaast. Op het advies van de commissie wordt de erker rechthoekig vormgegeven, aansluitend op de vormgeving van de overige entrees. Om de entree komt een kader en de luifel – nu eveneens rechthoekig – wordt sterker aangezet boven de entree. Nadat de architect nog eens terugkomt voor een overleg met de commissie wordt de sprong in de luifel genuanceerd. Daarmee wordt de entree voldoende benadrukt en ontstaat er duidelijkheid in het gevelbeeld over waar de toegang tot het winkelcentrum zich bevindt.

Eén van de reeds gerenoveerde entrees

Impressie gewijzigde entree aan de Koestraat, SUM Architecten

“Op het advies van de commissie wordt de erker rechthoekig vormgegeven, aansluitend op de vormgeving van de overige entrees.”

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2021 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.

Het college is gedeeltelijk contrair gegaan bij een dakkapel aan de voorzijde van een woning in een rij. Omdat de dakkapel zonder vergunning is gerealiseerd heeft de gemeente een handhavingstraject gestart. Om te onderzoeken of de dakkapel gelegaliseerd kon worden is de commissie om advies gevraagd. Zij adviseerde om niet akkoord te gaan, omdat de dakkapel conform de welstandscriteria te groot op het dakvlak is. Daarnaast wijkt de indeling van de dakkapel af van de reeds gerealiseerde en vergunde dakkapel in de straat, die daarmee als trendsetter fungeert. Het college heeft in afwijking daarop besloten om akkoord te gaan met een dakkapel die qua indeling aansluit op de trendsetter. Op die manier hoeft de dakkapel niet eerst verwijderd te worden om een kleinere dakkapel te bouwen. Bij dit besluit hebben andere aspecten dan alleen het ruimtelijke meegewogen.

Effect van de welstand aan de Dubbele Buurt

Aan de commissie wordt het plan voorgelegd om de oude Schinkel bioscoop te renoveren. Op het binnenterrein aan de achterzijde wordt een nieuw appartementengebouw voorgesteld in vier bouwlagen, ontsloten via de Bakkersteeg. In eerste instantie worden de gevels in drie kleurtonen rockpanel gedacht. Op basis van een schaduwstudie raakt de commissie overtuigd dat het voorgestelde volume van de nieuwbouw voorstelbaar is op deze plek in de binnenstad. Echter, is de commissie nog niet overtuigd van het materiaal, dat zij niet passend acht in de historische binnenstad van Purmerend. In reactie daarop stelt de ontwerper voor om het materiaal te wijzigingen naar zink in horizontale banen. De plint aan de Bakkersteeg wordt in metselwerk uitgevoerd. Het gewijzigde materiaal is naar mening van de commissie passend en bescheiden.

Commissie op excursie bij KopWest

Adviezen ruimtelijke plannen, kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling

In 2021 is de commissie betrokken geweest bij diverse ruimtelijke plannen, zoals het Kwadijkerpark en de ontwikkeling op de hoek Hoornselaan en Wagenweg.

De ontwikkeling van een woonwijk in het Kwadijkerpark, in het noorden van Purmerend, wordt in een preadvies aan de commissie voorgelegd. Het park vormt het uitgangspunt voor de ontwikkeling met behoud van het open karakter en de functie van het park. Voor de verkaveling wordt een terpenstructuur voorgesteld, waarbij de woningen in clusters op verhogingen worden gesitueerd. De sfeer is door de bestaande groenstructuur parkachtig. In de advisering vraagt de commissie aandacht voor de verhouding tussen park en bebouwing, voor erfafscheidingen, de waterranden en de mogelijkheden voor vergunningsrij bouwen. De oeverranden zijn met de privétuinen tot aan het water, zeer kwetsbaar. Hierdoor ontstaat de kans dat er op een later moment bijgebouwen geplaatst zullen worden, terwijl deze plekken juist belangrijk zijn voor de beleving van het park.

Aan de Wagenweg wordt aan een woningcomplex gedacht dat in 100 appartementen voorziet. De te bebouwen kavel grenst aan de noordzijde aan het Burgemeester R. Kooimanpark en aan de westzijde aan het terrein van een supermarkt. Langs de oostzijde wordt een groenstrook ontworpen als groene loper naar het aangrenzende park. Het hoogbouwaccent dat is vastgesteld in de stedenbouwkundige visie voor het Wagenweggebied wordt verplaatst naar de kopse kant bij de Dopsloot. Voor de commissie is inzicht nodig in de ontwikkelingen die in de omgeving spelen. Hetzelfde geldt voor de veranderende stedenbouwkundige randvoorwaarden en hoe deze zich verhouden tot het plan. De context is bij dit soort ruimtelijke plannen essentieel en de commissie kan op basis van de informatie niet beoordelen of het verplaatsen van het hoogteaccent voorstelbaar is.

Ondersteunende activiteiten

De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor Purmerend hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:

• Supervisie door MOOI Noord-Holland adviseur Richard Colombijn in het Q-team van Baanstee-Noord, een hoogwaardig bedrijventerrein.
• Supervisie door MOOI Noord-Holland adviseur Dana Ponec in het kwaliteitsteam KopWest, een nieuwbouwwijk in ontwikkeling.
• Voor de gemeenten Beemster en Purmerend, die per 1 januari 2022 fuseren, heeft MOOI Noord-Holland de Omgevingsnota Beemster en de Nota Omgevingskwaliteit Purmerend beleidsneutraal samengevoegd.
• Het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland organiseerde diverse bijeenkomsten waarbij medewerkers van de gemeente Purmerend aanwezig waren, waaronder de masterclass Erfgoed in het omgevingsplan en het Erfgoedteam Erfgoed en klimaatadaptatie.