De Welstandscommissie Opmeer werkt in opdracht van de gemeente en op basis van de door de gemeente vastgestelde beleidskaders aan het behoud en de totstandkoming van een goed functionerende, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving. Daarbij wordt respectvol omgegaan met de goede kwaliteiten uit het verleden.

Met het jaarverslag legt de commissie verantwoording af aan de gemeenteraad over de onafhankelijke advisering. We lichten niet alleen de werkwijze en de cijfers toe, maar we proberen vooral ook te beschrijven en illustreren wat het maatschappelijke effect is van onze inspanningen.

Eerder in de planontwikkeling

We hechten eraan te vermelden dat we in vrijwel alle gevallen in staat zijn om in één of meerdere besprekingen te komen tot een positieve advisering. Niet zelden wordt onze inbreng, ook door initiatiefnemers, zeer op prijs gesteld. Uiteraard lukt dit niet altijd.

De commissie waardeert het zeer dat in de afgelopen jaren het gesprek over omgevingskwaliteit en de afstemming met stedenbouw en ruimtelijke ordening in een eerder stadium van de planontwikkeling op gang worden gebracht. De komende periode staan er binnen de gemeente ook wat betreft de begeleiding van initiatieven grote veranderingen op stapel.

Adviseren en inspireren

De invoering van de Omgevingswet is aanstaande, en of deze nu op 1 juli 2023 wordt ingevoerd of niet, de voorbereidingen in uw en andere gemeenten zijn in volle gang. Of het nu gaat om de inrichting van de omgevingsvisie of om de geleidelijke voorbereidingen op de ombouw naar het omgevingsplan; duidelijk is dat dit voor de gemeente een flinke kluif is, zelfs als de gemeente besluit de meeste zaken beleidsneutraal over te zetten naar het tijdelijke omgevingsplan.

Het goede nieuws is dat de beoogde cultuurverandering, die voor de invoering van het nieuwe stelsel nodig zou zijn, langzaam maar zeker op gang komt. Dit heeft met name betrekking op een meer faciliterende inzet van de lokale overheid, die met een ‘ja mits’-houding zo constructief mogelijk aan de totstandkoming van plannen gaat werken. Adviseren en inspireren aan de voorkant komt in de plaats van louter toetsen achteraf.

Instellingsbesluit en verordening

Er is de afgelopen periode door de gemeente, samen met MOOI Noord-Holland, intensief gewerkt aan de voorbereiding op de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. U heeft daar in de vorige jaarverslagen al uitgebreid over kunnen lezen. Voor invoeringsdatum van de Omgevingswet moet de  gemeenteraad deze commissie bij verordening instellen. Er is in de wet terecht een belangrijke plaats ingeruimd voor de cultuurhistorische aspecten. Daarnaast kiezen vrijwel alle gemeenten ervoor om de commissie een bredere taakomschrijving te geven om een goede omgevingskwaliteit te bereiken (zoals het in de wet is genoemd).

In de vast te stellen verordening, gebaseerd op de modelverordening die door de VNG is uitgebracht, wordt, in lijn met de wensen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Tweede Kamer, ingezet op een bredere, integrale, en meer vroegtijdige advisering. Hoe vroegtijdiger de betrokkenheid van de commissie, hoe constructiever haar advies wordt ervaren. De advisering zal oplossingsgerichter zijn en meer voelen als hulp.

VNG handreiking

In de VNG handreiking is het volgende schema opgenomen waarin wordt geïllustreerd in welke fasen de advisering kan plaatsvinden. Veel van de advisering is de laatste jaren geleidelijk verschoven van het beoordelingsgerichte (toetsende) aan het eind – in de donkerblauwe kolom – naar meer opgave- en ontwerpgerichte advisering – in de lichtblauwe kolommen.

Kennis maken

De nieuwe gemeenteraad zal in 2022 de gemeentelijke adviescommissie instellen. Wellicht een mooie gelegenheid om met de adviseurs in deze commissie kennis te maken. Bijvoorbeeld via een bezoek aan de vergadering of een werkbezoek aan één of meer inspirerende locaties.

Arie Keppler Prijs 2022

In het komende jaar vragen we ook uw aandacht voor de Arie Keppler Prijs 2022, dé Noord-Hollandse prijs voor omgevingskwaliteit. Hopelijk mogen we ook uit uw gemeente inzendingen voor deze editie ontvangen.

Deelgebied Fase 3b van Heerenweide bestaat uit een appartementencomplex aan het water en vrijstaande woningen erachter, gelegen op een eiland. In het stedenbouwkundige plan waren aan het water oorspronkelijk afzonderlijke woningen gepland, maar wegens de behoefte aan kleine woningen is dit aangepast naar een appartementencomplex. In het eerste ontwerp werd een appartementencomplex voorgesteld van twee lagen, waarbij de gevel werd opgedeeld als ware het afzonderlijke woningen met variatie in hoogte en dakvorm. Aan de achterzijde was het een strak blok met galerijontsluiting. Het uiteindelijke ontwerp van het appartementenblok verwijst naar de grootschalige 19^e-eeuwse utilitaire bouwstijl. De gebouwvorm is consistent en alzijdig. Het appartementenblok heeft niet langer een galerij-, maar een portiekontsluiting en de bergingen zijn opgenomen in het gebouw. Verticale elementen in de gevels en een klein hoogteverschil in het middendeel van de gevel zorgen voor een heldere geleding. De grijze kozijnen passen bij de eigentijdse uitstraling van de woningen.

 

 

Het betreft een plan voor een woningcomplex met zes woningen. In het historische woonhuis aan de straat komen twee woningen, in het nieuwe deel erachter vier woningen. Het eerste plan had als uitgangspunt om van de woning en het achterste gedeelte één geheel te maken. In het Definitieve Ontwerp is er een duidelijk contrast tussen de historische woning aan de voorzijde en de moderne toevoeging aan de achterzijde. De woning heeft een traditionele uitstraling met metselwerk, witte boeidelen en lichte kozijnen. Het ritme van de ramen aan de zijkant van de woning is afgestemd op de voorgevel. De drie dakkapellen worden traditioneel en met witte houten kozijnen uitgevoerd. De inpandige loggia valt weg in het dak en is zo gedekt mogelijk uitgevoerd. De moderne toevoeging aan de achterzijde krijgt een moderne uitstraling in een lichte kleur metselwerk en met donkere kozijnen.

 

 

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2020 en 2021 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.

Landelijke inpassing van het erf

In de dorps- en landelijke linten en bij stolpen is de erfinrichting vaak een beeldbepalend onderdeel van het groene karakter. De commissie kan dan vragen om een erfinrichtingsplan. Het gaat daarbij om het behoud van de landelijke uitstraling van het lint en zij let daarbij bijvoorbeeld op de positie van de inrit, zo min mogelijk verharding, de groene taluds, een groene erfafscheiding en het openhouden van de doorzichten. Bij (gesplitste) stolpen is het daarbij van belang dat het erf als één geheel afleesbaar blijft. In geval van wijzigingen van het bestemmingsplan kan de gemeente extra voorwaarden meegeven aan de erfinrichting. Daar kan ze naar de mening van de commissie meer gebruik van maken.

 

Ogen op de straat

De commissie heeft in 2020 en 2021 diverse plannen voorbij zien komen, waarbij aan de openbare ruimte blinde gevels werden gemaakt. In sommige gevallen is dat natuurlijk best mogelijk, maar over het algemeen is het voor de beleving van de straat prettig als er geen blinde gevels of hoge schuttingen direct aan de openbare weg worden gebouwd. Het is vaak ook makkelijk op te lossen. Aan de Kroft was sprake van een bijgebouw op minder dan een meter van openbaar toegankelijk gebied, vóór de voorgevelrooilijn van de woning. Dit wijkt af van het bestemmingsplan en van de welstandsnota. De gemeente heeft aangegeven dat zij wilde meewerken aan de situering van het bouwwerk, omdat in de omgeving al meerdere bijgebouwen vóór de voorgevel rooilijn zijn geplaatst. De commissie heeft de gemeente gevraagd of zij een straatbeeld met schuttingen en bergingen aan de straat wenselijk acht, mede met het oog op sociale veiligheid (ogen op de straat).

Adviezen ruimtelijke plannen, kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling

In 2020 en 2021 is de commissie betrokken geweest bij enkele ruimtelijke plannen, zoals de bestemmingsplanwijzigingen voor Zandwerven 9 en de Wipbruglaan 4 in Spanbroek, het stedenbouwkundig plan voor de Spanbroekerweg en het BIK-terrein in Spanbroek.

In het kader van de ruimte voor ruimteregeling is voor Zandwerven 9 en de Wipbruglaan 4 in Spanbroek het bestemmingsplan aangepast. Het plan voor de Zandwerven 9 bestaat uit het slopen van de lange schuren en de herbouw van een nieuwe woning. In dit gebied is het behoud van de historische verkavelingsstructuur één van de criteria in de gemeentelijke welstandsnota. Bij de Zandwerven 9 is dat des te belangrijker, omdat in het gebied de ontstaansgeschiedenis van Opmeer nog duidelijk afleesbaar is en deze bovendien een grote kwaliteit heeft. De commissie betreurde dan ook dat de situering van de nieuwe woning is afgestemd op de naastgelegen woning in plaats van op de richting van de eeuwenoude patronen in het landschap. Het stedenbouwkundig plan was reeds vastgelegd in het bestemmingsplan en de commissie is uiteindelijk toch akkoord gegaan met de aanvraag.

 

 

 

Stedenbouwkundig plan Spanbroekerweg 162 Spanbroek

Het stedenbouwkundig plan voor 42 woningen aan de Spanbroekerweg behelst de sloop van de kantoorgebouwen en de bouw van een appartementencomplex voor starters en senioren. Het pand aan het lint blijft behouden. De hoofdopzet bestaat uit vier blokken van drie lagen hoog, die in een u-vorm rond een binnenterrein zijn gesitueerd. De schaal van de blokken is optisch verkleind door de vormgeving. Het beleid van de provincie is erop gericht om geen grootschalige ontwikkelingen in het landelijk gebied toe te staan en het plan maakt volgens de welstandsnota onderdeel uit van het dorpslint, waarvoor bijzonder welstandsniveau geldt. De commissie begrijpt de opgave om te bouwen voor starters en senioren. Het complex ligt op een overgang tussen het landelijk gebied en het dorpse karakter van één laag met een kap. Ze is van mening dat het programma te groot is voor deze plek. De stedenbouwkundige opzet van het appartementencomplex is te stedelijk en heeft een te hoge dichtheid in relatie tot de kleinschalige dorpse karakteristiek. De grote hoeveelheid parkeerplaatsen neemt bovendien een groot deel van het openbaar gebied in. Als suggestie heeft de commissie meegegeven om te onderzoeken of er in plaats van één groot complex verschillende kleinschaliger dorpse volumes kunnen worden gerealiseerd. Dit is echter niet mogelijk gebleken, en de ontwikkeling is uiteindelijk vastgelegd in het bestemmingsplan.

 

 

Het voormalige BIK-terrein is een prachtige locatie voor woonwijk, op steenworp afstand van het centrum. Het water, het weidelandschap, de nabijheid van het centrum en de geschiedenis van het fabrieksterrein maken het tot een unieke plek. Door hier op terug te grijpen had de op zichzelf heldere stedenbouwkundige opzet nog beter kunnen worden verankerd aan de locatie. Het programma is fors en het is dan ook een uitdaging de kwaliteit van de openbare ruimte niet te laten ondersneeuwen door het parkeren.

 

Stedenbouwkundig plan Koninginneweg 85

De commissie heeft het college van Burgemeester en Wethouders in 2021 twee separate adviesbrieven geschreven over de ontwikkeling aan de Koninginneweg 85 in het centrum van Opmeer. Het plan betreft de sloop van de veevoederfabriek met kenmerkende silo, diverse opslaghallen en woningen en de bouw van een complex van 4 tot 7 lagen hoog, met daarin een supermarkt en 42 appartementen. De stedelijkheid van het plan, zowel in volume als in architectonische uitwerking, contrasteert met het kleinschalige karakter van Opmeer. De kleinschaligheid van het centrum staat centraal in de Nota uiterlijk van bouwwerken. Een vitaal centrum is van belang voor de leefbaarheid in het dorp en haar omgeving. De ambitie om de centrumfunctie van Opmeer te versterken is naar de mening van de commissie echter ook mogelijk met behoud van de van oorsprong agrarische identiteit van de historische kern van Opmeer.

 

Ondersteunende activiteiten

De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor de gemeente Opmeer hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:

• MOOI Noord-Holland heeft voor de gemeente Opmeer gewerkt aan de actualisatie van de Welstandsnota. De vraag van de gemeente is geweest om de welstansnota te actualiseren. Aandachtspunten waren het vereenvoudigen van de nota, verruiming van de ambtelijke toetsing en aanpassen op de terminologie van de Omgevingswet. De nota heeft daarom de benaming Nota Uiterlijk van Bouwwerken gekregen. In 2021 heeft de gemeenteraad de nieuwe nota vastgesteld.