De Welstandscommissie Koggenland werkt in opdracht van de gemeente en op basis van de door de gemeente vastgestelde beleidskaders aan het behoud en de totstandkoming van een goed functionerende, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving. Daarbij wordt respectvol omgegaan met de goede kwaliteiten uit het verleden.

Met het jaarverslag legt de commissie verantwoording af aan de gemeenteraad over de onafhankelijke advisering. We lichten niet alleen de werkwijze en de cijfers toe, maar we proberen vooral ook te beschrijven en illustreren wat het maatschappelijke effect is van onze inspanningen.

Eerder in de planontwikkeling

We hechten eraan te vermelden dat we in vrijwel alle gevallen in staat zijn om in één of meerdere besprekingen te komen tot een positieve advisering. Niet zelden wordt onze inbreng, ook door initiatiefnemers, zeer op prijs gesteld. Uiteraard lukt dit niet altijd.

De commissie waardeert het zeer dat in de afgelopen jaren het gesprek over omgevingskwaliteit en de afstemming met stedenbouw en ruimtelijke ordening in een eerder stadium van de planontwikkeling op gang worden gebracht. De komende periode staan er binnen de gemeente ook wat betreft de begeleiding van initiatieven grote veranderingen op stapel.

Adviseren en inspireren

De invoering van de Omgevingswet is aanstaande, en of deze nu op 1 juli 2023 wordt ingevoerd of niet, de voorbereidingen in uw en andere gemeenten zijn in volle gang. Of het nu gaat om de inrichting van de omgevingsvisie of om de geleidelijke voorbereidingen op de ombouw naar het omgevingsplan; duidelijk is dat dit voor de gemeente een flinke kluif is, zelfs als de gemeente besluit de meeste zaken beleidsneutraal over te zetten naar het tijdelijke omgevingsplan.

Het goede nieuws is dat de beoogde cultuurverandering, die voor de invoering van het nieuwe stelsel nodig zou zijn, langzaam maar zeker op gang komt. Dit heeft met name betrekking op een meer faciliterende inzet van de lokale overheid, die met een ‘ja mits’-houding zo constructief mogelijk aan de totstandkoming van plannen gaat werken. Adviseren en inspireren aan de voorkant komt in de plaats van louter toetsen achteraf.

Instellingsbesluit en verordening

Er is de afgelopen periode door de gemeente, samen met MOOI Noord-Holland, intensief gewerkt aan de voorbereiding op de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. U heeft daar in de vorige jaarverslagen al uitgebreid over kunnen lezen. Voor de invoeringsdatum van de Omgevingswet moet de gemeenteraad deze commissie bij verordening instellen. Er is in de wet terecht een belangrijke plaats ingeruimd voor de cultuurhistorische aspecten. De meeste gemeenten kiezen ervoor om de commissie een bredere taakomschrijving te geven om een goede omgevingskwaliteit te bereiken (zoals het in de wet is genoemd). Zo kunnen ruimtelijke, stedenbouwkundige en cultuurhistorische aspecten op een goede manier integraal worden afgewogen.

In de vast te stellen verordening, gebaseerd op de modelverordening die door de VNG is uitgebracht, wordt in lijn met de wensen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Tweede Kamer ingezet op een bredere, integrale, en meer vroegtijdige advisering. Hoe vroegtijdiger de betrokkenheid van de adviescommissie, hoe constructiever haar advies wordt ervaren. De advisering zal oplossingsgerichter zijn en meer voelen als hulp om soepel door een procedure tot realisatie te komen. De nieuwe commissie kan op deze manier worden ingezet bij de meer complexe plannen, de grotere stedenbouwkundige ontwikkelingen, de plekken waar erfgoed in het geding is en in gevallen wanneer er geschillen dreigen. In veel gemeenten worden de kleinere meer voorspelbare plannen in en om de woning veelal al ambtelijk afgewikkeld met een snelle vergunning.

Tijdens de gemeenteraadsvergadering op 17 januari 2022 heeft de raad besloten om de taken en werkzaamheden van de gemeentelijke adviescommissie op een zo kort mogelijke termijn te beperken tot in beginsel de reikwijdte van:

1. de wettelijk verplichte toetsing omtrent Rijks- en Gemeentelijke monumenten;
2. bouwplannen van de gemeente zelf;
3. bouwplannen via een samenwerkingsverband tussen de gemeente en een projectontwikkelaar;
4. bouwplannen van projectontwikkelaars;
5. geschillen aangaande welstand tussen een, al dan niet particuliere, aanvrager van een omgevingsvergunning en de gemeente;

De overige taken en werkzaamheden die hier buiten vallen, zullen worden afgehandeld middels een ambtelijke toets.

VNG handreiking

In de VNG handreiking is het volgende schema opgenomen waarin wordt geïllustreerd in welke fasen de advisering kan plaatsvinden. Veel van de advisering is de laatste jaren geleidelijk verschoven van het beoordelingsgerichte (toetsende) aan het eind – in de donkerblauwe kolom – naar meer opgave- en ontwerpgerichte advisering – in de lichtblauwe kolommen. Ook de commissie van Koggenland ziet het als wenselijk om bij complexe plannen eerder aan tafel te komen omdat dan de inbreng vaak nog goed kan worden meegenomen in de plannen. Is de commissie vroegtijdig aangehaakt dan kan in veel gevallen de afhandeling van de vergunning sneller worden afgerond en meestal ambtelijk worden afgedaan.

Kennis maken

De nieuwe gemeenteraad zal in 2022 de gemeentelijke adviescommissie instellen. Wellicht een mooie gelegenheid om met de adviseurs in deze commissie kennis te maken. Bijvoorbeeld via een bezoek aan de vergadering of een werkbezoek aan één of meer inspirerende locaties.

Arie Keppler Prijs 2022

In het komende jaar vragen we ook uw aandacht voor de Arie Keppler Prijs 2022, dé Noord-Hollandse prijs voor omgevingskwaliteit. Hopelijk mogen we ook uit uw gemeente inzendingen voor deze editie ontvangen.

De nieuwe woonwijk aan het Ommeland in Spierdijk wordt een kleinschalige en landelijke woonbuurt. Het dorpse karakter past bij Spierdijk met verschillende woningtypen, kleuren en materialen. 

Bijzonder is dat in een deel van de wijk de toekomstige bewoners zelf de vorm van het dak en de kleur van de dakpan en baksteen konden kiezen. Opvallend is dat veel bewoners eenzelfde keuze maakten. In het andere deel van de wijk is hier meer verscheidenheid in gebracht, zodat er een duidelijk verschil is. 

De straten bestaan uit verschillende woonblokken afgewisseld met een dwarsgeplaatst blok. De architectuur is zorgvuldig uitgewerkt met een variatie in donkere en rode dakpannen, verschillende deuromlijstingen en verbijzonderingen in het metselwerk. In deze dorpse en intieme nieuwe wijk is het open polderlandschap altijd dichtbij.

 

 

Over het algemeen worden aan de commissie kleine plannen voorgelegd die voorzien in extra verblijfsruimte zoals een bijgebouw, uitbouw, dakopbouw of een dakkapel. De meeste van deze plannen lijken op min of meer  elkaar zonder dat ze specifiek voor een plek of gebouw ontworpen zijn. En soms ziet de commissie een bouwplan dat op meerdere aspecten recht doet aan de omgeving, het landgebruik en de landschappelijke karakteristieken, zoals het Noord-Hollandse polderlandschap met de strakke en diepe verkaveling, vrijwel haaks op de dijk en het water.

Het langgerekte woonhuis aan de Walingsdijk volgt de richting van de te slopen glazen kassen. Door de opgerekte afmetingen roept het associaties op met het voormalige tuiniersbedrijf. Het is een eigentijds ontwerp dat door de sterke vorm van één laag met asymmetrisch zadeldak aansluit op de lange lijnen van het landschap en niet aan de karakteristieke traditionele woonhuizen langs de dijk. De samenhang van de dijkbebouwing wordt echter niet verstoord. De grond die afgegraven wordt voor de kleine kelder wordt gebruikt voor een bescheiden terp. Hierdoor komt het ‘langhuis’ los van het poldermaaiveld en lijkt het op enkele plaatsen te zweven. Dit zorgt ervoor dat de woning minder dominant aanwezig is. Aan de hand van 3 varianten werd in overleg met de commissie gekozen voor gebiedseigen materialen zoals een lichte baksteen voor de gevel, accenten van antraciet hout en een sedumdak of leien dak. Op deze manier sluit het ook aan op de omgeving.

 

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2020 en 2021 is het college van B&W een aantal malen contrair gegaan.

Zomerdijk 13

In het geval van de Zomerdijk 13 was de commissie van mening dat het ontwerp niet voldoende voldeed aan de ambities van het door de gemeente vastgestelde beeldkwaliteitplan. Hierin is aangegeven dat het verwijderen van de bestaande agrarische bebouwing mogelijk is als vervolgens de nieuwe woning de ruimtelijke kwaliteit versterkt. Er is een landschappelijk ontwerp gemaakt waarin de twee landelijke woonerven, zowel qua erf als bebouwing zijn geïnspireerd op de omgeving en goed zijn ingepast. De erven worden aan vier zijden omringd met een kavelsloot en worden ingepast met clusters van opgaande beplanting en de bebouwing is een moderne interpretatie van een lokale boerderij of schuurvorm. In de aanvraag is de sloot tussen de erven helaas verdwenen en wordt de oorspronkelijke kleine schaal verder aangetast door, een gezamenlijke parkeerlus op het voorerf en forse gebouwen, waarvan er bovendien één in plaats van een schuurachtig volume een meer samengestelde vorm heeft gekregen en daardoor in massa omvangrijker oogt. Het college van B&W was van mening dat het plan desondanks voldoende voldeed  aan de criteria zoals die in het beeldkwaliteitplan zijn vastgelegd.

 

Verlaatsweg 50

De aanvraag voor een dam met duiker had de commissie aangehouden met de vraag om ook de erfinrichting aan te leveren. De commissie is zich ervan bewust dat in Koggenland de terreininrichting geen onderdeel uitmaakt van de vergunningaanvraag. Omdat de stolp is gelegen in het landelijke lint, waar in de criteria is opgenomen dat de terreinrichting onderdeel uitmaakt van het architectonisch ontwerp, vraagt ze hier in sommige gevallen toch om. Het college van B&W was van mening dat de welstandscommissie niet over de terreininrichting gaat, en zeker niet op het in het advies geformuleerde detailniveau.

 

Jaagweg 16

Ook het plan aan de Jaagweg 16 had de commissie aangehouden. De nieuwe gevelindeling en de baksteenkeuze waren op zich akkoord. Er misten echter nog bouwkundige tekeningen behorend bij een vergunningsaanvraag. De gemeente kon op basis van de schetstekeningen de vergunning verlenen.

 

Spaarboog 13

In het geval van de beschoeiing aan de Spaarboog 13 heeft de commissie een negatief advies gegeven, omdat de beschoeiing niet voldoet aan de criteria voor beschoeiingen in de gemeentelijke welstandsnota. Ook al zijn er al beschoeiingen in het gebied uitgevoerd die hoger zijn, kan de commissie dit niet eigenstandig verruimen omdat daarmee precedenten worden gecreëerd. Als de gemeente dit wil verruimen zullen de eisen voor beschoeiingen in dit gebied moeten worden verruimd. Het college van B&W oordeelde dat de beschoeiing geen grote inbreuk maakt op de ruimtelijke kwaliteit en wordt uitgevoerd conform meerdere in de omgeving bestaande beschoeiingen.

 

 

Adviezen ruimtelijke plannen, kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling

In 2020 & 2021 is de commissie betrokken geweest bij één ruimtelijk plan, meestal zijn de stedenbouwkundige of beeldkwaliteitplannen niet met de commissie besproken, maar worden de uitgewerkte plannen ter beoordeling voorgelegd. Bij het plan voor de T. van der Meerstraat in Scharwoude is de commissie in een vroeg stadium bij het planproces betrokken. Dit betreft een plan voor het verbouwen, optoppen met toren en verduurzamen van een appartementencomplex. De commissie heeft veel waardering voor de zorgvuldigheid van het plan.

 

Soms is het zoeken naar een voor gemeente en commissie goede oplossing en bij sommige plannen heeft de planbehandeling langer geduurd dan gebruikelijk.

Grosthuizen 54

Voor de unieke stolpschuur met voorhuis is een nieuwe functie gevonden in een gesloten woonzorgconcept voor ouderen van stichting Warm Thuis. Het is een specifiek programma op een bijzondere plek met een hoog ambitieniveau. Met de stolpenconsulent van MOOI NH heeft in 2019 een cultuurhistorische verkenning plaatsgevonden en een verkenning van het programma in relatie tot het landschap. De eigenaar en gebruiker zijn op basis daarvan met een architect aan de slag gegaan en hebben de plannen met de provincie besproken wanneer ze september 2020 voorgelegd worden aan de commissie. Er is vanuit de commissie lof voor de wijze waarop men met de bestaande bebouwing omgaat. Op het erf achter de stolp zijn echter meer woongebouwen gepland en dit leidde tot discussie over de relatie tussen hoofdgebouw en bijgebouwen achter op het erf en de landschappelijke inpassing. De bijgebouwen zijn zo ontworpen dat ze door een enkel dwarsgeplaatst volume met elkaar een meer besloten ruimte maken hetgeen vanuit het gebruik denkbaar is, maar op gespannen voet staat met het doorzicht naar het achterland. Dit leidde in de zomer 2021 tot een iets meer compacte situering van bijgebouwen, zodanig dat de zichtlijn vanuit de historische entree, langs de bestaande bebouwing weer open is naar het landschap.  Er blijven echter zorgen over de nieuwe entree, het parkeerprogramma dat de aanblik van de historische bebouwing vertroebelt en de uitstraling van de bijgebouwen. Over de architectuur van de paviljoens constateerde de commissie dat deze onvoldoende refereerde aan de meer bescheiden typologie van een schuur, hetgeen bij stolpenerven gebruikelijk is om recht te doen aan het agrarische karakter. Over het uiterlijk van de bijgebouwen en de erfinrichting, waarbij vooral werd ingezet op meer groen is over en weer, ook na consultatie bij de provincie, veel gepraat om het plan op een, naar de mening van de commissie, hoger plan te krijgen.

 

 

 

De getekende situatie is slechts een voorbeeld. In de schets blijft de zichtlijn over de oprijlaan behouden, is het parkeren aan de achterzijde opgelost en is aan de achterzijde een gezamenlijk erf gemaakt.

 

 

 

Lijsbeth Tijs Fase 3 Berkhout

De 3^e fase van de Lijsbeth Tijs uitbreiding ten noorden van de Oosterse Ven/Ruitersloot sluit aan de zuidzijde aan op het stratenplan van de reeds gerealiseerde fase 2. Aan de noordzijde was de aansluiting op het wandelgebied rond de Bakkersloot niet overtuigend ontworpen. Deze 3^e fase vormt de afsluiting van de dorpsuitbreiding terwijl het wegenkruis de indruk wekt dat er later op kan worden voortgebouwd met een nieuwe dorpsuitbreiding. Er was twijfel over de wijze waarop het parkeren is opgelost en het doodlopen van wegen op een natuurgebied.  Daarom is er nader overlegt met de afdeling Stedenbouw om beter begrip te krijgen wat de achterliggende ideeën en toekomstvisie zijn. Positief zijn de uiteenlopende woningtypologieën, waarbij aandacht nodig is voor de gesloten kopgevel.

Ondersteunende activiteiten

De adviseurs van MOOI Noord-Holland ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor gemeente Koggenland hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:

• Voor de stolpboerderij te Wogmeer 26 in Hensbroek heeft de stolpenconsulent een advies opgesteld over de bouwhistorische waarde van de kapstal.
• MOOI Noord-Holland is betrokken bij het opstellen van de gemeentelijke kerkenvisie.