De Welstands- en Monumentencommissie Haarlemmermeer werkt in opdracht van de gemeente en op basis van de door de gemeente vastgestelde beleidskaders aan het behoud en de totstandkoming van een goed functionerende, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving. Daarbij wordt respectvol omgegaan met de goede kwaliteiten uit het verleden.

Met het jaarverslag legt de commissie verantwoording af aan de gemeenteraad over de onafhankelijke advisering. We lichten niet alleen de werkwijze en de cijfers toe, maar we proberen vooral ook te beschrijven en illustreren wat het maatschappelijke effect is van onze inspanningen.

Eerder in de planontwikkeling

We hechten eraan te vermelden dat we in vrijwel alle gevallen in staat zijn om in één of meerdere besprekingen te komen tot een positieve advisering. Niet zelden wordt onze inbreng, ook door initiatiefnemers, zeer op prijs gesteld. Uiteraard lukt dit niet altijd.

Haarlemmermeer sfeerbeeld. Beeld: Anna Groentjes.

De commissie waardeert het zeer dat in de afgelopen jaren het gesprek over omgevingskwaliteit en de afstemming met stedenbouw en ruimtelijke ordening in een eerder stadium van de planontwikkeling op gang worden gebracht. De komende periode staan er binnen de gemeente ook wat betreft de begeleiding van initiatieven grote veranderingen op stapel.

Adviseren en inspireren

De invoering van de Omgevingswet is aanstaande, en of deze nu op 1 juli 2022 wordt ingevoerd of niet, de voorbereidingen in uw en andere gemeenten zijn in volle gang. Of het nu gaat om de inrichting van de omgevingsvisie of om de geleidelijke voorbereidingen op de ombouw naar het omgevingsplan; duidelijk is dat dit voor de gemeente een flinke kluif is, zelfs als de gemeente besluit de meeste zaken beleidsneutraal over te zetten naar het tijdelijke omgevingsplan.

Instellingsbesluit en verordening

Er is de afgelopen periode door de gemeente, samen met MOOI Noord-Holland, intensief gewerkt aan de voorbereiding op de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. U heeft daar in de vorige jaarverslagen al uitgebreid over kunnen lezen. Voor invoeringsdatum van de Omgevingswet moet de  gemeenteraad deze commissie bij verordening instellen. Er is in de wet terecht een belangrijke plaats ingeruimd voor de cultuurhistorische aspecten. Daarnaast kiezen vrijwel alle gemeenten ervoor om de commissie een bredere taakomschrijving te geven om een goede omgevingskwaliteit te bereiken (zoals het in de wet is genoemd).

In de vast te stellen verordening, gebaseerd op de modelverordening die door de VNG is uitgebracht, wordt, in lijn met de wensen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Tweede Kamer, ingezet op een bredere, integrale, en meer vroegtijdige advisering. Hoe vroegtijdiger de betrokkenheid van de commissie, hoe constructiever haar advies wordt ervaren. De advisering zal oplossingsgerichter zijn en meer voelen als hulp.

VNG handreiking

In de VNG handreiking is het volgende schema opgenomen waarin wordt geïllustreerd in welke fasen de advisering kan plaatsvinden. Veel van de advisering is de laatste jaren geleidelijk verschoven van het beoordelingsgerichte (toetsende) aan het eind – in de donkerblauwe kolom – naar meer opgave- en ontwerpgerichte advisering – in de lichtblauwe kolommen.

Kennis maken

De nieuwe gemeenteraad zal in 2022 de gemeentelijke adviescommissie instellen. Wellicht een mooie gelegenheid om met de adviseurs in deze commissie kennis te maken. Bijvoorbeeld via een bezoek aan de vergadering of een werkbezoek aan één of meer inspirerende locaties.

Arie Keppler Prijs 2022

In het komende jaar vragen we ook uw aandacht voor de Arie Keppler Prijs 2022, dé Noord-Hollandse prijs voor omgevingskwaliteit. Hopelijk mogen we ook uit uw gemeente inzendingen voor deze editie ontvangen.

Piekberging. Het woord roept al vragen op. Het blijkt hier te gaan om een ingepolderd gebied dat wordt gebruikt om de omliggende gemalen tijdelijk te ontlasten tijdens (de toenemende) hevige en langdurige regenval. De piekberging wordt dan onder water gezet. Vanuit de piekberging wordt het water daarna weer geleidelijk afgevoerd naar het gemaal. De polder van Haarlemmermeer is relatief diep en daardoor ideaal voor een dergelijke opslag van overtollig water.

De commissie kreeg inlaatconstructies, uitlaatconstructies en bruggen te beoordelen. Het geheel wordt zorgvuldig aangepakt en er bestaat een beeldkwaliteitsplan. Het lastige is echter dat de commissie bij dergelijke opgaven meestal technische tekeningen te zien krijgt en dat er minder aandacht wordt besteed aan het uiteindelijk beeld. Een deel van de gesprekken van de commissie met de aanvrager ging hierover. Er is een beeldkwaliteitsplan waaraan gerefereerd wordt. Het uiteindelijke beeld zorgt voor een goede overgang naar de Hoofdvaart. De kades krijgen een bloemrijke begroeiing. De stalen damwanden krijgen een deksloof waarover het talud wordt doorgezet. Daardoor is slechts een smalle rand van de deksloof zichtbaar. Het uitwateringskanaal is ondergeschikt gemaakt aan de Hoofdvaart. De brug wordt beschouwd als begeleiding van de Hoofdweg.

Piekberging: brug, technische tekening. Beeld: Combinatie Leeghwater.

Piekberging: brug langs de Hoofdvaart. Beeld: Combinatie Leeghwater.

De laatste jaren ontbreekt Hyde Park niet in de jaarverslagen. Er wordt gestaag ontworpen. Er bestaat een Q-team dat de projecten begeleidt. Er is echter afgesproken dat de welstandscommissie in het voortraject een aantal malen geconsulteerd wordt en dat haar opmerkingen worden meegenomen in het verdere traject. De definitieve aanvraag wordt dan door het Q-team ter hand genomen. Alle partijen waarderen deze werkopzet.

Er bestaat een beeldkwaliteitsplan voor het gebied. Natuurlijk zijn enige afwijkingen mogelijk, maar het geheel moet toch een zekere eenheid uitstralen. Het gaat om een zeer grote ontwikkeling. Notting Hill bijvoorbeeld, bestaat alleen al met 300 appartementen. Karakteristiek voor de woningen zijn de ‘happen’ in de gevel, de dubbelhoge entrees, de ‘suncuts’ die zonlicht toelaten tot de binnentuin en de terrasbouw. Gezien de hoge bouwdichtheid besteedt de commissie veel aandacht aan de zogenaamde encroachment zone, het gebied waar privé en openbaar elkaar ontmoeten en aan de verblijfs- en gebruikskwaliteit van de binnentuinen.

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2021 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.

Er zijn plannen die ook een advies nodig hebben van de gemeentelijke Erfgoedcommissie. Het betreft dan werkzaamheden betreffende bouwwerkzaamheden aan en in de buurt van monumenten en in het beschermd dorpsgezicht. Er komen dan twee aparte adviezen. Dit leidt wel eens tot verschillende adviezen. Dit was bijvoorbeeld het geval bij de uitbreiding van de voormalige burgemeesterswoning. De Welstandscommissie was van mening dat de architectuur van het nieuwe niet aansloot bij de architectuur van de woning. De Erfgoedcommissie had geen bezwaar. Uiteindelijk is het plan naar volle tevredenheid van alle partijen gewijzigd. De gemeente heeft besloten om per 1 januari 2022 de plannen die adviezen nodig hebben van de Welstandscommissie en de Erfgoedcommissie in een gezamenlijke vergadering te behandelen. De Welstandscommissie juicht dit toe, maar zou liever een geïntegreerde Welstands- en Monumentencommissie zien. Er bestaan nu nog steeds twee commissies die elke hun eigen procedures kennen.

Eerste plan uitbreiding Hoofdweg 679. Beeld: Gallo projectmanagement.

Aangepast plan uitbreiding Hoofdweg 679. Beeld: Gallo projectmanagement.

Adviezen ruimtelijke plannen, kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling

In 2021 is de commissie betrokken geweest bij verschillende ruimtelijke plannen. Ze heeft meegedacht met de randvoorwaarden en inrichtingsregels voor de Ringdijk en de Polderlinten. Voor beide is in 2021 een beeldkwaliteitsplan vastgesteld.

Intussen is de Welstandscommissie een vaste partner als het gaat om de inrichting van beeldkwaliteitsplannen. Op verzoek van de gemeente adviseert ze over de concepten, of het nu om een zonnecarré bij Schiphol gaat of een bouwontwikkeling in Hoofddorp Noord,beide kwamen langs in 2021.

Zoals al eerder gemeld bij de werkwijze is de vergadering in twee delen gesplitst. De eerste behandelingen in het ‘beleid’ deel betroffen het Pionier-Bolsterrein in Nieuw-Vennep en het Holmkwartier in Hoofddorp.

In juni was er overleg met de gemeente over de Omgevingsvisie van de gemeente. Deze volgt de Structuurvisie op. De Structuurvisie was meer statisch. De Omgevingsvisie gaat om een dynamisch document zonder de lange lijnen voor de toekomst uit het oog te verliezen.

Overleg met de gemeente over de Omgevingsvisie. Beeld: MOOI Noord-Holland.

Grote commissievergadering met polderarchitect Joop Slangen. Beeld: MOOI Noord-Holland.

Overleg over nieuw te ontwikkelen Pionier-Bolsterrein in Nieuw-Vennep. Beeld: MOOI Noord-Holland.