De Welstandscommissie Enkhuizen werkt in opdracht van de gemeente en op basis van de door de gemeente vastgestelde beleidskaders aan het behoud en de totstandkoming van een goed functionerende, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving. Daarbij wordt respectvol omgegaan met de goede kwaliteiten uit het verleden.

Met het jaarverslag legt de commissie verantwoording af aan de gemeenteraad over de onafhankelijke advisering. We lichten niet alleen de werkwijze en de cijfers toe, maar we proberen vooral ook te beschrijven en illustreren wat het maatschappelijke effect is van onze inspanningen.

Eerder in de planontwikkeling

We hechten eraan te vermelden dat we in vrijwel alle gevallen in staat zijn om in één of meerdere besprekingen te komen tot een positieve advisering. Niet zelden wordt onze inbreng, ook door initiatiefnemers, zeer op prijs gesteld. Uiteraard lukt dit niet altijd.

De commissie waardeert het zeer dat in de afgelopen jaren het gesprek over omgevingskwaliteit en de afstemming met stedenbouw en ruimtelijke ordening in een eerder stadium van de planontwikkeling op gang worden gebracht. De komende periode staan er binnen de gemeente ook wat betreft de begeleiding van initiatieven grote veranderingen op stapel.

De historische buitenhaven is belangrijk voor de identiteit van Enkhuizen.

Adviseren en inspireren

De invoering van de Omgevingswet is aanstaande, en of deze nu in 2023 wordt ingevoerd of niet, de voorbereidingen in uw en andere gemeenten zijn in volle gang. Of het nu gaat om de inrichting van de omgevingsvisie of om de geleidelijke voorbereidingen op de ombouw naar het omgevingsplan; duidelijk is dat dit voor de gemeente een flinke kluif is, zelfs als de gemeente besluit de meeste zaken beleidsneutraal over te zetten naar het tijdelijke omgevingsplan.

Het goede nieuws is dat de beoogde cultuurverandering, die voor de invoering van het nieuwe stelsel nodig zou zijn, langzaam maar zeker op gang komt. Dit heeft met name betrekking op een meer faciliterende inzet van de lokale overheid, die met een ‘ja mits’-houding zo constructief mogelijk aan de totstandkoming van plannen gaat werken. Adviseren en inspireren aan de voorkant komt in de plaats van louter toetsen achteraf.

Instellingsbesluit en verordening

Er is de afgelopen periode door de gemeente, samen met MOOI Noord-Holland, intensief gewerkt aan de voorbereiding op de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. U heeft daar in de vorige jaarverslagen al uitgebreid over kunnen lezen. Voor de invoeringsdatum van de Omgevingswet moet de  gemeenteraad deze commissie bij verordening instellen. Er is in de wet terecht een belangrijke plaats ingeruimd voor de cultuurhistorische aspecten. Daarnaast kiezen vrijwel alle gemeenten ervoor om de commissie een bredere taakomschrijving te geven om een goede omgevingskwaliteit te bereiken (zoals het in de wet is genoemd).

In de vast te stellen verordening, gebaseerd op de modelverordening die door de VNG is uitgebracht, wordt, in lijn met de wensen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Tweede Kamer, ingezet op een bredere, integrale, en meer vroegtijdige advisering. Hoe vroegtijdiger de betrokkenheid van de commissie, hoe constructiever haar advies wordt ervaren. De advisering zal oplossingsgerichter zijn en meer voelen als hulp.

VNG handreiking

In de VNG handreiking is het volgende schema opgenomen waarin wordt geïllustreerd in welke fasen de advisering kan plaatsvinden. Veel van de advisering is de laatste jaren geleidelijk verschoven van het beoordelingsgerichte (toetsende) aan het eind – in de donkerblauwe kolom – naar meer opgave- en ontwerpgerichte advisering – in de lichtblauwe kolommen.

Kennis maken

De nieuwe gemeenteraad zal in 2022 de gemeentelijke adviescommissie instellen. Wellicht een mooie gelegenheid om met de adviseurs in deze commissie kennis te maken. Bijvoorbeeld via een bezoek aan de vergadering of een werkbezoek aan één of meer inspirerende locaties.

Arie Keppler Prijs 2022

In het komende jaar vragen we ook uw aandacht voor de Arie Keppler Prijs 2022, dé Noord-Hollandse prijs voor omgevingskwaliteit. Hopelijk mogen we ook uit uw gemeente inzendingen voor deze editie ontvangen.

De transformatie van winkel naar drie appartementen aan de Torenstraat 30 is een logische opgave in het licht van de afname van de vraag naar winkels en de toename van het woningtekort. Het kan bijdragen om de levendigheid van de binnenstad te behouden. De entrees tot de appartementen zijn gevestigd aan het Doornkroontje en entree voor de auto’s aan de Torenstraat. De vraag die aanvankelijk aan de commissie werd gesteld was of het toegangshek voor de auto’s en de gevelindeling aan Doornkroontje voldoende in overeenstemming waren met de historische karakteristieken van het beschermd gezicht. De commissie besloot een breder advies te geven, omdat zij niet overtuigd was van de woonkwaliteit van de appartementen en zij ruimte zag voor verbetering. In het eerste plan hadden de woningen aan de achterzijde geen daglicht en uitzicht, omdat zij aan de binnenzijde grensden langs de intern gelegen parkeergarage. In overleg met de ontwerper en de ontwikkelaar  adviseerde de commissie om aan de binnenzijde, op de plek van de parkeergarage, het bestaande dak weg te halen en hier een binnenhofje te realiseren. Op die manier hebben de woningen aan de binnenzijde daglicht, en bijkomend voordeel is dat allerlei installaties in verband met de uitlaatgassen van de auto’s niet meer nodig zijn. De ingang waar de auto’s naar binnenrijden is voorzien van een houten hek, en in het Doornkroontje is een helder onderscheid gemaakt tussen de entree tot de woningen en die tot de winkel.

De eerste plattegrond, met een interne parkeergarage. Beeld: Technisch Tekenburo Bijl B.V.

De aangepaste plattegrond, waarbij een binnenhof is gerealiseerd en er aan de binnenzijde daglicht de woningen kan bereiken. Beeld: Technisch Tekenburo Bijl B.V.

Het eerste toegangshek tot de parkeergarage. De commissie vond dit hek niet passen bij het beschermd stadsgezicht en bovendien onvoldoende kwaliteit hebben op zo’n belangrijke plek in de binnenstad. Beeld: Technisch Tekenburo Bijl B.V.

Het houten hek is wel passend. Beeld: Technisch Tekenburo Bijl B.V.

Het afgelopen jaar heeft de commissie veel plannen voor aanbouwen voorbij zien komen. Eén van de plannen betrof de uitbreiding van de woning aan het Klooster 1, gelegen in het beschermd stadsgezicht. Het afgeknotte zadeldak dat in het eerste plan werd voorgesteld, week teveel af van het daklandschap met zadeldaken of schilddaken in de omgeving. Na het uitwerken van enkele varianten is gekomen tot een ontwerp met een dakopbouw en een dwarsgevel gericht op de straat. Hierdoor krijgt de uitbouw meer het karakter van een afzonderlijke woning en deze heeft meer expressie.

Bestaande situatie. Beeld: aanvrager.

De woninguitbreiding met het afgeknotte zadeldak. Beeld: aanvrager.

Het plan is aangepast en heeft een heldere kapvorm met duidelijke gevel aan de straat. Beeld: Breg Ontwerp en Advies

Het plan voor de uitbreiding en vernieuwing van de woning bestaat uit een wit gestucte gevel, antracietkleurige kozijnen, een rieten kap, een risaliet over 2 lagen. De risaliet wordt deels in naturel houten delen en deels in antraciet uitgevoerd. De losstaande schuur heeft een afgeknot zadeldak. De woning wijkt af van de gebiedseigen criteria uit de welstandsnota, maar gezien de ligging aan de rand van Kadijken en vlakbij het landelijk gebied kon de commissie zich een afwijking in kleur- en materiaalgebruik wel voorstellen. Het eerste ontwerp was nog onrustig met teveel elementen. Het definitieve ontwerp is rustiger door het hoofdgebouw in witte stuc uit te voeren en de aanbouwen in een donkere kleur, en door de invulling met horizontale en verticale banden binnen het kader door te zetten in het bijgebouw. Omdat de woning in een ecologische zone ligt, adviseerde de commissie om de tuin zo natuurlijk mogelijk in te richten.

Het definitieve ontwerp dd 19-01-2021. Beeld: RGB architecten.

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2021 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.

In sommige gevallen wijst de commissie ook op het belang van de inrichting van de openbare ruimte. Bij de aanvraag voor het vervangen van de beschoeiing van de Kade langs de Oosterhaven heeft de commissie ook geadviseerd over de inrichting van de weg. Het plan was om langs de smalle weg grasbetonstenen te plaatsen. Als veel over dergelijke stenen wordt gereden, verdwijnt het gras al snel en betonstenen zijn niet passend langs de haven. Het plan is daarop aangepast; de  rijbaan wordt verbreed en aan de zijkant zijn witte kattenogen geplaatst.

Ook bij het plan voor een ijssalon aan de Havenweg 3a heeft de commissie geadviseerd over de openbare ruimte. Het plan voor het historische pand is goed voorstelbaar; het vervangen van de entree, de vouwdeuren en de luifel zijn zorgvuldig ingepast. De commissie uitte haar twijfels over het terras en adviseerde de gemeente de bestrating zo beperkt mogelijk te houden om het mooie groene parkje en het bloemenperk niet aan te tasten. Het is immers een beeldbepalende plek bij de haven.

Plan voor de ijssalon aan de Havenweg. Beeld: Breg ontwerp en advies.

Het afgelopen jaar zijn veel aanvragen voor woninguitbreidingen aan de commissie voorgelegd. De commissie kijkt daarbij of een uitbreiding passend is voor de woning en de locatie. Bij de woning aan de Parklaan 14 was aanvankelijk sprake van een verhoogde dakopbouw, wat naar de mening van de commissie een te grote ingreep was. In het definitieve ontwerp wordt de kap naar achteren verlengd.

Het eerste en het aangepaste ontwerp voor de verhoging van de woning aan de Parklaan 14.

De commissie werd in de zomer van 2021 gevraagd mee te denken over het plaatsen van een bord bij de ophaalbrug boven de Sassluis. Naar aanleiding van jongeren die in de zomer van bruggen af duiken en recente ongelukken met vaarverkeer, moest een zwemverbod worden ingesteld. Over de juiste plaatsing van de borden aan beide zijden van de brug is geadviseerd waarbij de zichtbaarheid voor de doelgroep een essentiële rol speelde. Immers, een verbod moet zodanig zichtbaar zijn dat over het verbodene geen twijfel mogelijk is. De borden moesten daarom bij de hamei van de brug, daar waar de passanten langs lopen, op ooghoogte geplaatst worden. Omdat de brug een rijksmonument is konden de borden niet direct op de hamei worden bevestigd en zijn losse masten op 35 cm geplaatst.

Ondersteunende activiteiten

De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor gemeente Enkhuizen hebben wij in 2021 de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:

• Meedenken met het opstellen van de Verordening op de gemeentelijke adviescommissie.
• Ambtenaren van de gemeente waren aanwezig bij diverse bijeenkomsten die het Steunpunt Monumenten & Archeologie organiseerde. Zoals de webinar omgevingswet en cultureel erfgoed, de masterclass verduurzaming monumenten en diverse erfgoedteams die het steunpunt iedere maand organiseert.
• In 2021 is de MOOI Noord-Holland betrokken geweest bij het opstellen van de Erfgoednota van Enkhuizen ‘Erfgoed als vliegwiel’.

• 

  MOOI Noord-Holland is betrokken geweest bij de erfgoednota van Enkhuizen.

In 2021 is Kindcentrum Het Anker aan de Flosbeugel geopend. De school staat in een natuurlijke omgeving aan de rand van een meanderend wijkje. Mede vanwege de zichtlijnen op het achterliggende landschap is gekozen voor een compacte school. Het schoolgebouw is gegroepeerd rond twee grote leerpleinen met in het midden de hoofdentree. De sokkel van donkerbruin metselwerk en de bovenbouw van goudkleurig metalen sandwichpanelen zijn duidelijk van elkaar gescheiden. De vloeiende beweging van hoog en laag in de gevel verwijst naar het karakteristieke beeld van een dorp aan de horizon. De buitenruimte is mee ontworpen. Er zijn leertuintjes, een K+R zone, fietsenrekken en -stalling, speelplekken opgenomen.

Ontwerptekeningen voor kindcentrum Het Anker. Beeld: BRT architecten.

Het gerealiseerde kindcentrum. Beeld: MOOI Noord-Holland.