De Welstandscommissie Castricum werkt in opdracht van de gemeente en op basis van de door de gemeente vastgestelde beleidskaders aan het behoud en de totstandkoming van een goed functionerende, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving. Daarbij wordt respectvol omgegaan met de goede kwaliteiten uit het verleden.

Met het jaarverslag legt de commissie verantwoording af aan de gemeenteraad over de onafhankelijke advisering. We lichten niet alleen de werkwijze en de cijfers toe, maar we proberen vooral ook te beschrijven en illustreren wat het maatschappelijke effect is van onze inspanningen.

Eerder in de planontwikkeling

We hechten eraan te vermelden dat we in vrijwel alle gevallen in staat zijn om in één of meerdere besprekingen te komen tot een positieve advisering. Niet zelden wordt onze inbreng, ook door initiatiefnemers, zeer op prijs gesteld. Uiteraard lukt dit niet altijd.

De commissie waardeert het zeer dat in de afgelopen jaren het gesprek over omgevingskwaliteit en de afstemming met stedenbouw en ruimtelijke ordening in een eerder stadium van de planontwikkeling op gang worden gebracht. De komende periode staan er binnen de gemeente ook wat betreft de begeleiding van initiatieven grote veranderingen op stapel.

Adviseren en inspireren

De invoering van de Omgevingswet is aanstaande, en of deze nu op 1 januari 2023 wordt ingevoerd of niet, de voorbereidingen in uw en andere gemeenten zijn in volle gang. Of het nu gaat om de inrichting van de omgevingsvisie of om de geleidelijke voorbereidingen op de ombouw naar het omgevingsplan; duidelijk is dat dit voor de gemeente een flinke kluif is, zelfs als de gemeente besluit de meeste zaken beleidsneutraal over te zetten naar het tijdelijke omgevingsplan.

Het goede nieuws is dat de beoogde cultuurverandering, die voor de invoering van het nieuwe stelsel nodig zou zijn, langzaam maar zeker op gang komt. Dit heeft met name betrekking op een meer faciliterende inzet van de lokale overheid, die met een ‘ja mits’-houding zo constructief mogelijk aan de totstandkoming van plannen gaat werken. Adviseren en inspireren aan de voorkant komt in de plaats van louter toetsen achteraf.

Instellingsbesluit en verordening

Er is de afgelopen periode door de gemeente, samen met MOOI Noord-Holland, intensief gewerkt aan de voorbereiding op de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. U heeft daar in de vorige jaarverslagen al uitgebreid over kunnen lezen. Voor invoeringsdatum van de Omgevingswet moet de gemeenteraad deze commissie bij verordening instellen. Er is in de wet terecht een belangrijke plaats ingeruimd voor de cultuurhistorische aspecten. Daarnaast kiezen vrijwel alle gemeenten ervoor om de commissie een bredere taakomschrijving te geven om een goede omgevingskwaliteit te bereiken (zoals het in de wet is genoemd).

In de vast te stellen verordening, gebaseerd op de modelverordening die door de VNG is uitgebracht, wordt, in lijn met de wensen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Tweede Kamer, ingezet op een bredere, integrale, en meer vroegtijdige advisering. Hoe vroegtijdiger de betrokkenheid van de commissie, hoe constructiever haar advies wordt ervaren. De advisering zal oplossingsgerichter zijn en meer voelen als hulp.

VNG handreiking

In de VNG handreiking is het volgende schema opgenomen waarin wordt geïllustreerd in welke fasen de advisering kan plaatsvinden. Veel van de advisering is de laatste jaren geleidelijk verschoven van het beoordelingsgerichte (toetsende) aan het eind – in de donkerblauwe kolom – naar meer opgave- en ontwerpgerichte advisering – in de lichtblauwe kolommen.

Kennis maken

De nieuwe gemeenteraad zal in 2022 de gemeentelijke adviescommissie instellen. Wellicht een mooie gelegenheid om met de adviseurs in deze commissie kennis te maken. Bijvoorbeeld via een bezoek aan de vergadering of een werkbezoek aan één of meer inspirerende locaties.

Arie Keppler Prijs 2022

In het komende jaar vragen we ook uw aandacht voor de Arie Keppler Prijs 2022, dé Noord-Hollandse prijs voor omgevingskwaliteit. Intussen is de inzendingstermijn voor de prijs voorbij, maar het zou mooi zijn als er ook inzendingen vanuit uw gemeente zijn gekomen.

Zoals te zien is in bovenstaande opname van De Woude, wordt er nauwelijks tot geen aandacht besteed aan de ruimtelijke kwaliteit van Woudhaven. Plannen om het gebied te revitaliseren vallen dus toe te juichen. Het gebied dreigde te verloederen. Onderdeel van het project zijn de realisatie van een nieuw havengebouw met bedrijfswoning, een nieuw horecagebouw, kampeermogelijkheden, vaste ligplaatsen voor boten, uitbreiding van het parkeren en een nieuwe toegangsweg. Het gebied is tot bijzonder provinciaal gebied benoemd. Om de plannen mogelijk te maken, is een goede ruimtelijke onderbouwing nodig. De plannen worden ook gepresenteerd aan de welstandscommissie.

Het gaat volgens de commissie om een kwetsbare locatie dus bestaat er ook een verantwoordelijkheid. Grootste zorg is het doorzicht naar het Alkmaardermeer. De vraag is hoe je de gewenste massa kunt realiseren maar ook het doorzicht kunt behouden. De provinciale weg ligt wat hoger. Dit punt is de enige plek waar de automobilist tussen de bosschages door naar het meer kan kijken en de volle diepte kan ervaren, recreatief aantrekkleijk en een bijzondere ruimtelijke kwaliteit. En juist dit punt wordt nu belemmerd door het gewenste horecagebouw. Het gaat ook nog eens om de achterkant van het horecagebouw, waardoor impact op de omgeving groot kan zijn. De commissie geeft in het overleg een aantal suggesties om aan een oplossing te kunnen werken.

Situatie. Beeld: bouwburo rood-hart.

Soms kan een behandeling van een plan langer duren. Dit is bijvoorbeeld het geval als de impact op de omgeving groter is. Ook bij de bouw van een nieuwe woning aan de Geversweg is dit het geval. De woning komt te liggen aan de rand van een gebied dat tot nollengebied wordt gemaakt. De woning maakt daar deel van uit. Het is de nadrukkelijke wens van de aanvrager om het landschap een onderdeel te laten zijn van de opgave. Gezien het feit dat er van de omgeving een duinlandschap wordt gemaakt is dit het onderliggende concept voor het ontwerp van de woning. Het dak van de woning maakt daarvan onderdeel uit.

De commissie wordt middels impressie van het huis in het landschap gerustgesteld in de hoogte van de woning die aan de zuidzijde 11m bedraagt, maar een belangrijk pijnpunt blijven de doorsteken in het dak. Het aantal verschillende doorsteken fragmenteren het daklandschap. Het is van belang om het landschap in te zetten om gebouw en concept bij elkaar te brengen. Hiervan verwacht ze een nadere uitwerking voordat ze een definitief advies kan geven.

Impressie woning vanaf de Geversweg, Natrufied architecture

Impressie woning vanaf de Geversweg gewijzigd plan, Natrufied architecture

Definitief concept, Natrufied architecture

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2021 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.

Adviezen ruimtelijke plannen, kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling

In het jaarverslag van 2020 gaf de commissie aan dat ze jammer genoeg niet ingeschakeld wordt om ruimtelijke plannen te bespreken of om van gedachten te wisselen over de stedenbouwkundige setting van gebouwen op de kavel. In 2021 is de commissie betrokken geweest bij enkele ruimtelijke plannen, zoals de revitalisatie van het Woudhaven gebied. Ook bij de aanvraag van een aantal plannen is expliciet gevraagd om haar mening ten aanzien van de stedenbouwkundige setting, bijvoorbeeld aan de woning voor de Geversweg. In het Q-team Zandzoom Limmer Linten zit één van de commissieleden, die daardoor in een vroeg stadium betrokken is bij de plannen, maar de commissie zou graag willen zien dat zij op een meer structurele manier wordt ingeschakeld. Het is de kracht van de commissie dat er expertise is op verschillende schaalniveaus.  Een dergelijk overleg kan ook met één van de architect leden van de Welstandscommissie. Deze maakt een verslag van zijn/haar advies en overlegt dit met de voltallige commissie.

Ondersteunende activiteiten

De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor Castricum zit het gemandateerd architectlid in de kwaliteitsteams “Duin en Bosch” en in “Zandzoom Limmer Linten”.

Verdere ondersteunende activiteiten die door stichting MOOI Noord-Holland kunnen worden uitgevoerd zijn:

• Procesbegeleiding: supervisie, deelname aan een projectteam of werkgroep, ervenconsulent en stolpenconsulent
• Beleidsontwikkeling: ondersteuning in verschillende fasen van beleidsontwikkeling. Agenderen, stimuleren, (ontwerpend) onderzoek, visievorming, regelgeving, beleidsnota’s, opstellen van procedures, evaluatie en actualisatie.
• Deelname van ambtenaren aan bijeenkomsten.