De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Bergen werkt in opdracht van de gemeente en op basis van de door de gemeente vastgestelde beleidskaders aan het behoud en de totstandkoming van een goed functionerende, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving. Daarbij wordt respectvol omgegaan met de goede kwaliteiten uit het verleden.

Met het jaarverslag legt de commissie verantwoording af aan de gemeenteraad over de onafhankelijke advisering. We lichten niet alleen de werkwijze en de cijfers toe, maar we proberen vooral ook te beschrijven en illustreren wat het maatschappelijke effect is van onze inspanningen.

Eerder in de planontwikkeling

We hechten eraan te vermelden dat we in vrijwel alle gevallen in staat zijn om in één of meerdere besprekingen te komen tot een positieve advisering. Niet zelden wordt onze inbreng, ook door initiatiefnemers, zeer op prijs gesteld. Uiteraard lukt dit niet altijd.

De commissie waardeert het zeer dat in de afgelopen jaren het gesprek over omgevingskwaliteit en de afstemming met stedenbouw en ruimtelijke ordening in een eerder stadium van de planontwikkeling op gang wordt gebracht. De komende periode staan er binnen de gemeente ook wat betreft de begeleiding van initiatieven grote veranderingen op stapel.

Adviseren en inspireren

De invoering van de Omgevingswet is aanstaande, en of deze nu op 1 januari 2023 wordt ingevoerd of niet, de voorbereidingen in uw en andere gemeenten zijn in volle gang. Of het nu gaat om de inrichting van de omgevingsvisie of om de geleidelijke voorbereidingen op de ombouw naar het omgevingsplan; duidelijk is dat dit voor de gemeente een flinke kluif is, zelfs als de gemeente besluit de meeste zaken beleidsneutraal over te zetten naar het tijdelijke omgevingsplan.

Het goede nieuws is dat de beoogde cultuurverandering, die voor de invoering van het nieuwe stelsel nodig zou zijn, langzaam maar zeker op gang komt. Dit heeft met name betrekking op een meer faciliterende inzet van de lokale overheid, die met een ‘ja mits’-houding zo constructief mogelijk aan de totstandkoming van plannen gaat werken. Adviseren en inspireren aan de voorkant komt in de plaats van louter toetsen achteraf.

Instellingsbesluit en verordening

Er is de afgelopen periode door de gemeente, samen met MOOI Noord-Holland, intensief gewerkt aan de voorbereiding op de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. U heeft daar in de vorige jaarverslagen al uitgebreid over kunnen lezen. Voor invoeringsdatum van de Omgevingswet moet de  gemeenteraad deze commissie bij verordening instellen. Er is in de wet terecht een belangrijke plaats ingeruimd voor de cultuurhistorische aspecten. Daarnaast kiezen vrijwel alle gemeenten ervoor om de commissie een bredere taakomschrijving te geven om een goede omgevingskwaliteit te bereiken (zoals het in de wet is genoemd).

In de vast te stellen verordening, gebaseerd op de modelverordening die door de VNG is uitgebracht, wordt, in lijn met de wensen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Tweede Kamer, ingezet op een bredere, integrale, en meer vroegtijdige advisering. Hoe vroegtijdiger de betrokkenheid van de commissie, hoe constructiever haar advies wordt ervaren. De advisering zal oplossingsgerichter zijn en meer voelen als hulp.

VNG handreiking

In de VNG handreiking is het volgende schema opgenomen waarin wordt geïllustreerd in welke fasen de advisering kan plaatsvinden. Veel van de advisering is de laatste jaren geleidelijk verschoven van het beoordelingsgerichte (toetsende) aan het eind – in de donkerblauwe kolom – naar meer opgave- en ontwerpgerichte advisering – in de lichtblauwe kolommen.

Kennis maken

De nieuwe gemeenteraad zal in 2022 de gemeentelijke adviescommissie instellen. Wellicht een mooie gelegenheid om met de adviseurs in deze commissie kennis te maken. Bijvoorbeeld via een bezoek aan de vergadering of een werkbezoek aan één of meer inspirerende locaties.

Arie Keppler Prijs 2022

In het komende jaar vragen we ook uw aandacht voor de Arie Keppler Prijs 2022, dé Noord-Hollandse prijs voor omgevingskwaliteit. Hopelijk mogen we ook uit uw gemeente inzendingen voor deze editie ontvangen.

In 2020 is het Q-team ‘Mooi Bergen’ weer ingericht. Eén van de leden is architectlid van de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit. Afgesproken is dat hij gemachtigd is vanuit de commissie, maar periodiek een presentatie houdt over de ontwikkelingen van het centrumgebied Bergen.

In 2021 waren de plannen voor een deel van het gebied zover dat ze door de architect gepresenteerd konden worden. Het ging om drie gebouwen op het Plein: één solitair vrijwel alzijdig vierkant gebouw op de hoek van het Plein en twee aan elkaar geschakelde gebouwen die deel uitmaken van de pleinwand. Een mooi ensemble.

De adviescommissie geeft het Q-team mee dat het voor de samenhang belangrijk is om een integraal plan te  Realiseren. Eigenlijk zou het eerst moeten gaan om de inrichting van de openbare ruimte en daarna om de invulling met de architectuur. De openbare inrichting is namelijk het cement van het gebied. Aspecten zoals klimaatadaptatie, afwatering, schaduw door groen hebben allemaal gevolgen voor de bebouwde omgeving.

De gemeente Bergen is aantrekkelijk om in te wonen, maar grond om te bouwen is intussen een schaars goed. Er wordt gezocht naar mogelijkheden om toch woningen te kunnen bouwen. Zo kan het gebeuren dat er woningbouw plaatsvindt op een voormalig sportcomplex (zie verder op in het jaarverslag), maar er wordt ook gekeken of er nog zogenaamde restgebieden zijn waar ontwikkeling mogelijk is. Het is niet altijd makkelijk om een dergelijk gebied in te breiden. Omwonenden worden opeens geconfronteerd met plannen voor een gebied dat misschien al vele jaren onveranderd was. Planontwikkelingen voor het inbreidingsgebied aan de Jaap Weijandweg hebben daarom enige jaren geduurd. Er wordt een zorgvuldig proces gevoerd met participatie van de omwonenden. In dit geval was ook een buurthuis betrokken bij de plannen.

De commissie heeft complimenten voor het zorgvuldig traject dat gevoerd is door de woningbouwvereniging en de architect. Het gaat om een complex gebied waar zelfs een nieuwe ontsluiting dient te komen. In het gebied met centraal hof zullen een nieuwbouw buurthuis, vier appartementen en zestien grondgebonden woningen komen. Het is verheugend om te constateren dat groen intussen vaak een wezenlijk onderdeel vormt van een aanvraag. Op aanraden van de commissie komt er zelfs wat meer groen bij de entree tot het gebied.

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2021 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.

Adviezen ruimtelijke plannen, kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling

In 2021 is de commissie betrokken geweest bij enkele ruimtelijke plannen, zoals de inrichting van het voormalige BSV terrein in Bergen en het plan voor de bouw van een aantal appartementenblokken in Egmond Binnen.

Bij het BSV terrein gaat het om de bouw van grondgebonden woningen en appartementen in een parkachtige setting. De commissie geeft advies over het opgestelde stedenbouwkundig- en beeldkwaliteitsplan hiervoor.

 

In Egmond Binnen betreft het de bouwontwikkeling op de plaats van de katholieke kerk die gesloopt zal worden. Op verzoek van de stedenbouwkundige van de gemeente wordt de stedenbouwkundige visie eerst met het gemandateerde architectlid van de commissie besproken. Bij de planbehandeling blijkt dat het Kerkplein dat als een groen plein zou worden ingevuld – om zodoende ook de mogelijkheid te bieden voor evenementen – plaats heeft gemaakt voor parkeren. De architect zal in een aangepast plan zoveel mogelijk groen toepassen, maar de inrichting van het Kerkplein hoort niet bij zijn opgave. De commissie geeft daarom de gemeente de aanbeveling mee dat het parkeerterrein zo wordt ingericht dat het aan de huidige ontwikkelingen ten aanzien van klimaatadaptie voldoet. Een versteende inrichting kantot hittestress en regenoverlast leiden.

 

 

Ondersteunende activiteiten

De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor Bergen hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:

Procesbegeleiding: de stedenbouwkundigen van de BUCH schakelen regelmatig een adviseur van MOOI Noord-Holland in voor een zogenaamd Vooroverleg Omgevingskwaliteit (VOK). In de regel is dit de gemandateerde van de adviescommissie. Voor de gemeente is het ook belangrijk dat het om iemand gaat die de gemeente wat beter kent. Voor de gemeente betekent dit dat een advies van de ARK op een efficiënte manier wordt verkregen, zonder de voltallige commissie te hoeven vragen. Het overleg wordt ook regelmatig op locatie op een andere dag dan de vergaderdag gehouden. De gemandateerde maakt een verslag van het advies dat naar de gemeente en naar de commissie wordt gestuurd en toegevoegd wordt aan het dossier van het project. In 2021 betrof het bijvoorbeeld de uitgangspunten voor de renovatie van de solitaire woning aan de Zeilerboulevard in Bergen aan Zee te bespreken.

Ook de verschillende Kwaliteitsteams vallen onder de procesbegeleiding. De gemeente heeft deze Q-teams ingesteld om als klankbord te dienen voor de uitwerking van de structuurvisies en de ontwikkelingen ten aanzien van de ruimtelijke kwaliteit.

Ron Baltussen, heeft als lid van de ARK Bergen het lidmaatschap in de Q-teams. In 2021 is voornamelijk het Q-team ‘Mooi Bergen’ actief geweest. De plannen voor de invulling voor een deel van het centrale plein zijn verder ontwikkeld. In het najaar van 2021 waren deze plannen zover dat ze in de ARK gepresenteerd konden worden (zie voor beelden eerder in het jaarverslag).

Voor het overige zijn de bestaande kwaliteitsteams nog niet actief geweest in 2021.

Verdere ondersteunende activiteiten die door MOOI Noord-Holland kunnen worden uitgevoerd zijn:

• Omgevingsgesprekken: bijvoorbeeld de ervenconsulent. De gemeente heeft in het verleden hier verschillende malen gebruik van gemaakt.
• Beleidsontwikkeling: de gemeente Bergen heeft de opdracht gegeven om de huidige welstandsnota te actualiseren tot een heldere, compacte en bruikbare nota, met een vergelijkbare opzet en structuur als de nieuwe nota’s van de overige BUCH gemeenten. Er ligt intussen een concept.